Voetbal en data; inmiddels onafscheidelijk

Data en sport is allang geen gekke combinatie meer. Inmiddels zijn voetbal en data bijna onafscheidelijk. Voetballers worden beoordeeld op statistieken en Memphis Depay nam mede zijn besluit voor zijn transfer naar Olympique Lyon op basis van data.
Waar traditionele voetbalscouts eerst nog huiverig waren van data, zien ook zij nu in dat data als hulpmiddel kan worden ingezet. Via data kan er bijvoorbeeld gekeken worden waar een speler terreinwinst kan boeken.
Onderzoek van JOHAN Sports wijst uit dat iedere Eredivisie-ploeg anders omgaat met data. FC Groningen ziet de informatie als een ondersteuning van wat er op het veld gebeurt. Excelsior maakt regelmatig gebruik van data en de Rotterdamse club ziet dit als een van de succesfactoren van de afgelopen drie jaar.
Door het gebruik van data ga je anders naar voetbalwedstrijden kijken, maar ook scouts en beleidsbepalers kijken inmiddels anders door alle data die zij kunnen gebruiken. Ook op het veld speelt technologie een steeds grotere rol; denk maar aan de VAR.
“Het zal de scouting nooit kunnen vervangen, omdat data nooit helemaal perfect zijn. Maar ze kunnen je wel op het goede spoor zetten”, zo zegt SciSportoprichter Brouwer tegen het NRC.
Hij ontwikkelde een systeem waarmee alle data van spelers werd verzameld. Vervolgens maakte Brouwer er samen met mede-oprichter Babic een spelersrapport van. En met succes. Ze tipten Heracles Almelo in 2014 over Wout Weghorst, die toen nog bij FC Emmen speelde. Heracles Almelo besloot de spits aan te trekken en inmiddels voetbalt Weghorst in de Duitse Bundesliga bij VfL Wolfsburg.
Ook bij het gokken op wedstrijden wordt data steeds belangrijker. Het Poolse bedrijf Betery berekent voor de gokker, aan de hand van heel veel data, waar hij of zij het beste op in kan zetten. Data kan dus de weg zijn naar een goede ‘bet’.
“Onze voorspellingen komen tot stand door een combinatie van allerlei statistieken”, zo vertelden Vitaliy Yatsunyk en Alex Kornilov van Betegy aan VICE. “Zo worden de algemene resultaten van een voetbalclub meegenomen, maar wordt ook gekeken naar de teamprestaties en spelers.” Door alle data is het voor het Poolse bedrijf zelfs mogelijk om te kijken of er een verband is tussen het weer en de prestaties van een bepaalde club.
Terug naar het voetbalveld, waar steeds meer gemeten wordt tijdens wedstrijden. Niet alleen de hartslag van een speler wordt meer gemeten, maar bijvoorbeeld ook het aantal schoten en tackles.
Zo wordt er inmiddels veel meer gesproken over ‘expected goals’, oftewel verwachte goals. Elk schot van de speler heeft een bepaalde kans om tot doelpunt gepromoveerd te worden. Hoe kleiner de afstand tot het doel, hoe groter de kans dat het een goal wordt, net zoals hoe rechter voor de goal, hoe groter de kans.
Maar wat kun je met die informatie? De trainer kan op basis van deze data bijvoorbeeld een keuze maken tussen twee spelers. Je kunt het percentage expected goals afzetten tegen het aantal daadwerkelijke goals.
Analist Pierre van Hooijdonk is enthousiast over de innovatie van het voetbal. Toch blijft hij sceptisch: “Data is een mooie extra tool, maar je kan er niet blind op varen. Het is met name nuttig voor dode spelmomenten en het meten van fysieke aspecten. De rest is soms wat ver gezocht”, laat hij optekenen door NAP Sports in combinatie met Casino Shark.
Het Deense FC Midtjylland pakte in 2015 de eerste landstitel in de historie van de club. De ploeg, waar Rafael van der Vaart tussen 2016 en 2018 speelde, werd destijds geleid op basis van statistische analyses en een wetenschappelijke aanpak. Data was dus een van de succesfactoren in dat jaar voor FC Midtjylland. De aanpak van de club wordt de Deense versie van Moneyball genoemd. Moneyball, een boek dat later verfilmd werd en genomineerd werd voor een Oscar, is een film over een succesvolle honkbalploeg, waarbij statistieken leidend zijn.
Rasmus Ankersen, een oud-speler van de Deense club, vertelde aan FourFourTwo: “Voetbal is een van de moeilijkste sporten om statistische conclusies uit te trekken, omdat het zo’n vloeiend spel is. Honkbal is veel gemakkelijker.”
“In het voetbal hangt alles van iets anders af. Maar alleen omdat het moeilijk is om duidelijke oorzaak en gevolg te vinden in het voetbal, wil dat nog niet zeggen dat dit niet mogelijk is. Er is enorm veel potentieel op dit gebied”, zei Ankersen in augustus 2015.
En zo geschiedde, inmiddels zijn data en voetbal onafscheidelijk. Van op het veld, bij de scheidsrechters, transfers, tot aan het gokken op voetbalwedstrijden. Data en voetbal is een combinatie die alleen nog maar zal groeien. Waar dat toe zal leiden, is natuurlijk moeilijk te voorspellen. Inmiddels maken ook veel meer spelers transferbeslissingen op basis van data. Leven we over een paar jaar in een soort Football Manager-achtige wereld? We zullen het zien.