In november stemden de kleine clubs tegen de ‘Eredivisie 2.0’. Het belangrijkste en meest onpopulaire onderdeel van dit plan was niet het verbod op kunstgras maar de inkrimping naar zestien Eredivisieclubs.
Het doel van de topclubs was om de aftakelende Eredivisie weer sterker te maken met deze inkrimping en door de hogere sportieve weerstand het Nederlands voetbal te verbeteren. In een competitie waar tot voor kort Ajax en PSV niks te duchten hadden lag dit argument goed bij de publieke opinie. Kleine clubs werden weggezet als egoïstische ‘gijzelaars’ van de toekomst van de Eredivisie.
De topclubs voeren dus een slimme PR oorlog, maar dit artikel laat zien dat de topclubs een wel heel discutabele reden hebben om de meest ingrijpende verandering in decennia door te voeren.

De onderkant van de Eredivisie wordt helemaal niet zwakker

Het verhaal van de topclubs is dat Nederland zou geen ruimte hebben voor achttien ‘echte Eredivisie clubs’.
De sterker wordende top drie zou steeds minder uitdaging hebben aan clubs als Excelsior en De Graafschap en daarom zou verdergaan met zestien clubs een betere optie zijn.
Om dit argument te beoordelen kijken we naar de eindstanden van de afgelopen twaalf seizoenen.
Daaruit halen we de gemiddelde puntenaantallen van de bovenste drie clubs en de onderste drie clubs, om te zien of de competitie steeds ongelijker wordt.

Slechts vijf clubs wisten de top drie te bereiken in deze periode. Ajax presteerde dit ieder jaar, PSV in elf van de twaalf seizoenen en ook FC Twente (5x), Feyenoord (5x) en AZ (3x) behaalden regelmatig de podiumplaatsen.
In totaal bevolkten 15 verschillende clubs de onderste drie plekken van de Eredivisie, met vaste gasten als o.a. De Graafschap, Excelsior en Roda JC.
Gemiddeld haalde een top drie club zo’n 74 punten per seizoen en een club die degradeerde of nacompetitie speelde haalde zo’n 27 punten. De beste clubs halen dus ongeveer drie keer zoveel punten (2.8x) als de slechtste clubs.
Uit de cijfers blijkt dat de top drie van de Eredivisie weer sterker wordt. Een top drie club haalde de laatste vijf jaar zo’n vijf punten meer dan in de jaren ervoor.
Veel opvallender is dat dit niet ten koste ging van de puntenaantallen van de zwakste clubs. Ook de onderste drie clubs haalden de laatste jaren meer punten dan in de tien jaar ervoor.
Hierdoor bleef de ratio in puntenaantallen tussen topclubs en degradatieclubs, waarschijnlijk het beste datapunt voor sportieve ongelijkheid in een competitie, al tien jaar praktisch gelijk.

Er is nauwelijks een trend in deze ratio te ontdekken, wat betekent dat de competitie sportief gezien ongeveer even gelijkwaardig gebleven is. Dit komt omdat de kleine clubs net zoals de grote clubs beter zijn gaan presteren.
De verzwakking van de Eredivisie lijkt dus niet aan de onderkant plaats te vinden, maar als zowel de top als de onderkant meer punten halen moeten deze wel ergens vandaan komen.

Vooral de middenmoot van de Eredivisie wordt zwakker

Het is vooral de middenmoot van de Eredivisie die teleurstelt. Clubs als Vitesse en Utrecht zijn in tien jaar ondanks miljoeneninjecties van ambitieuze eigenaren niet meer punten gaan halen. Maar de prestaties van deze clubs zijn in ieder geval stabiel gebleven. De echte probleemclubs zijn de clubs uit het Noorden en het Oosten.
Het verhaal van FC Twente is bekend, na jaren op een te hoog niveau geacteerd te halen ontplofte de financiële tijdbom. Na jaren voor de top drie gespeeld te hebben volgden een paar jaar middenmoot (10e, 13e, 7e) waarna de bizarre degradatie een feit werd. Ook al komt de club terug naar de Eredivisie, FC Twente zal lang niet meer zo presteren als het tien jaar terug deed.
Ook SC Heerenveen en FC Groningen zijn al jaren aan het aftakelen. Jarenlang waren deze clubs gevreesde uitduels voor de topclubs en haalden zij regelmatig de top 5. In de laatste vijf jaar haalden zij samen elk jaar zo’n 14 punten minder dan in de jaren daarvoor.
De prestaties van deze twee clubs verklaren bijna volledig waar de extra punten van de bovenkant en onderkant vandaan komt.
Voorlopig lijkt deze trend niet om te keren. De begrotingen van beide clubs zijn gestagneerd of zelfs gedaald. De supporters verliezen hun interesse waardoor de bezettingsgraad van het stadion bij beide clubs met 20% is gedaald.
De topclubs hebben misschien gelijk. Maar dat de Eredivisie steeds zwakker wordt komt zeker niet door de kleinste clubs.

Vergeleken met Europese competities is de Eredivisie juist gelijkwaardig

De Eredivisie is dus niet ongelijker aan het worden, maar de topclubs kunnen natuurlijk argumenteren dat de Eredivisie altijd al te zwak geweest is en dat een verkleining naar 16 clubs al jaren geleden had moeten gebeuren.

Vergeleken met andere Europese competities blijkt dit echter ook onwaar. Alleen Frankrijk en Duitsland waren gelijkwaardiger dan de Eredivisie. In de overige Europese competities waren de kleinste clubs bijna 20% zwakker dan die in Nederland.
Clubs als Manchester City, Barcelona en Juventus ondervinden relatief dus juist minder sportieve weerstand van de kleine clubs dan Ajax en PSV, maar in geen enkele van deze competities van zelfs twintig ploegen wordt gepraat over een inkrimping.

De Eredivisie 2.0 – waarom dan wel?

Het belangrijkste argument van de topclubs voor een kleinere Eredivisie lijkt dus ongefundeerd te zijn. De kleine clubs van de Eredivisie presteren al jaren constant en beter dan de kleine clubs in het buitenland doen.
Er zijn natuurlijk andere argumenten voor een inkrimping maar deze zijn onduidelijk. Waarom zou de Eredivisie commercieel meer waard worden als het Fox Sports contract nog tot 2025 vast ligt?
Is het voor de ontwikkeling van de spelers van de topclubs zo funest om 1x vaker tegen Heerenveen i.p.v. bijvoorbeeld FC Emmen te spelen?
Is het voor de supporters van de aftakelende middenmoot aantrekkelijker om veel minder wedstrijden te winnen in een competitie waarin ze de nieuwe degradatiekandidaten zijn?
De argumenten tegen een inkrimping zijn echter heel duidelijk. De kleinste clubs zijn sportief en financieel afhankelijk van mogelijke promotie naar de Eredivisie.
Met een kleinere Eredivisie zou dit voor een handvol clubs opeens bijna onmogelijk worden. Dit betekent een mogelijk verlies van nog meer profclubs, wat de voetbalpiramide in Nederland nog verder ondermijnt.
De vraag waarom een kleinere competities juist nu, juist in Nederland zo hard nodig is blijft onbeantwoord.
Van de topclubs mag verwacht worden dat ze met een veel beter verhaal komen voordat van dat de kleine clubs verwacht mag worden dat ze voor hun eigen doodvonnis tekenen.
Hoe denk jij over een vernieuwde opzet van de Eredivisie? Laat het weten in onze comments!