Strafschopstatistieken in de Eredivisie

De strafschop blijft een bijzondere gebeurtenis tijdens een voetbalwedstrijd. Een stilstaande situatie waarbij slechts twee spelers deelnemen, de strafschopnemer en de keeper (al dacht Johan Cruijff daar anders over). Eens in de zoveel jaar nemen we bij Tussen de Linies de strafschoppen van de Eredivisie onder de loep. Ook nu duiken we weer in de statistieken. 

Aantal strafschoppen neemt toe

Het komt in de Eredivisie steeds vaker voor dat een scheidsrechter naar de stip wijst. In het seizoen ‘17/’18 werden er 91 strafschoppen gegeven, 0,30 strafschoppen per wedstrijd.

Dit aantal is de seizoenen daarna snel toegenomen, mede ook door de intrede van de VAR in het seizoen ‘18/’19.

Dit seizoen (‘20/’21) wees de scheidsrechter maar liefst 115 keer naar de stip. Dat komt neer op 0,38 strafschoppen per wedstrijd. Zoveel als de 115 strafschoppen kwam nog nooit eerder voor in éénn Eredivisieseizoen.  

In 2019/2020 lag het gemiddelde iets hoger, maar werd door Corona het seizoen noodgedwongen stopgezet.

Voorzichtige trend zichtbaar dat strafschoppen vaker worden gescoord

Bovendien lijkt er een trend zichtbaar dat de strafschopnemers steeds vaker de strafschop benutten.

Met ongeveer 100 strafschoppen per seizoen is enige variatie mogelijk, maar waar drie seizoenen geleden nog 80% van de strafschoppen werd benut, lag dat percentage in de seizoenen daarna telkens hoger. Afgelopen seizoen werd 83% van de strafschoppen benut. 

Uitspelende teams scoren vaker hun strafschop

Opvallend is dat strafschoppen percentueel gezien vaker benut worden door het uitspelende team. Uitspelende teams benutten maar liefst 87% van hun strafschoppen.

Dit is een groot verschil met het conversiepercentage van 79% voor een thuisspelend team. Mogelijk dat een thuisspelende strafschoppennemer meer druk ervaart in een kolkend stadion om aan de verwachtingen van zijn fans te voldoen.

Dit lijkt echter niet het geval te zijn aangezien het percentage gescoorde strafschoppen door thuisspelende teams juist afneemt sinds er niet meer met publiek wordt gespeeld. 

Strafschoppennemers scoren het vaakst als zij achter staan

Uit de cijfers van de afgelopen vier seizoenen blijkt dat een strafschop percentueel gezien het vaakst wordt benut als het team op dat moment op achterstand staat, 85% van die strafschoppen gaan er dan in.

Op het moment dat het gelijk staat wordt daarentegen percentueel het minst vaak gescoord (80%). Het verschil met een team dat op het moment van het nemen van de strafschop op voorsprong staat is echter klein (82%).

Ook hierbij is het aannemelijk dat een strafschoppennemer meer druk ervaart als de strafschop er echt toe doet. Dat het conversiepercentage het laagst is wanneer het gelijk staat op het moment dat de strafschop wordt toegekend lijkt dan ook logisch.

Echter zou je dan ook verwachten dat het conversiepercentage het hoogst zou zijn als het team dat de strafschop neemt al op voorsprong staat. Dit is echter niet het geval.

Het is daarom gissen naar redenen waarom de meeste strafschoppen worden gescoord als een team op achterstand staat.

Ajax kreeg de meeste strafschoppen, Vitesse miste percentueel het vaakst

In de afgelopen vijf seizoen heeft Ajax met 36 strafschoppen het vaakst vanaf de penaltystip aan mogen leggen. Met een conversie van 86% hebben de strafschoppennemers van Ajax het bovengemiddeld gedaan. 

Van clubs die meer dan tien strafschoppen hebben genomen in de afgelopen vijf seizoenen, benutte FC Emmen die percentueel genomen het vaakst: 92%. Alleen RKC haalde met vier uit vier een 100% score. 

Vitesse miste van de clubs met minimaal tien genomen strafschoppen dan weer procentueel gezien het vaakst een strafschop. De club uit Arnhem mocht slechts dertien keer juichen uit negentien strafschoppen. Dat komt neer op een conversiepercentage van slechts 68%.

Dit komt met name door het qua benutten van strafschoppen slechte seizoen van ‘18/’19 waarin vier strafschoppen achter elkaar werden gemist. Sindsdien gaat het echter voortvarend. Van de elf strafschoppen daarna werd er slechts een gemist.

Ook dit seizoen waren de strafschoppennemers van Vitesse (Oussama Tannane en Oussama Darfalou) uiterst succesvol door alle vier de gekregen strafschoppen te scoren. 

Club	Genomen strafschoppen	Benutte strafschoppen	Conversie
Ajax	36	31	86%
PSV	34	29	85%
AZ Alkmaar	34	28	82%
Feyenoord	28	22	79%
VVV-Venlo	25	21	84%
FC Utrecht	23	21	91%
FC Groningen	22	17	77%
ADO Den Haag	21	17	81%
Heracles	20	15	75%
SC Heerenveen	20	14	70%
PEC Zwolle	19	16	84%
Willem II	19	16	84%
Vitesse	19	13	68%
FC Emmen	15	14	93%
Twente	15	13	87%
Fortuna Sittard	13	11	85%
Sparta	11	9	82%
Excelsior	10	9	90%
NAC Breda	9	7	78%
RKC Waalwijk	4	4	100%
Roda	4	3	75%
De Graafschap	2	1	50%

Wat daarnaast opvalt is dat FC Groningen dit seizoen geen enkele keer mocht aanleggen voor een strafschop. De club die dat het laatst overkwam was Roda JC in het seizoen ‘16/’17.  

Heracles kreeg de meeste strafschoppen tegen, tegen ADO wordt procentueel het vaakst een strafschop benut

Heracles kreeg maar liefst 31 strafschoppen tegen, het meest van alle Eredivisieclubs in de afgelopen vier jaar. Daarna zijn het vooral clubs die de afgelopen vier jaar wel in de Eredivisie hebben gespeeld, maar regelmatig tegen degradatie vochten, die veel strafschoppen tegen kregen.

Dit is uiteraard niet vreemd, aangezien de tegenstanders van deze clubs over het algemeen relatief vaak in de zestien komen. Toch een vereiste om uiteindelijk tot een strafschop te komen. 

Wat daarnaast opvalt is het lage aantal strafschoppen dat Ajax tegen kreeg in vergelijking met de andere topclubs. Slechts tien keer mocht de tegenstander van Ajax aanleggen vanaf de penaltystip tegenover 22 keer tegen PSV, 21 keer tegen Feyenoord en 18 keer tegen AZ. 

Club	Strafschoppen tegen	Benutte strafschoppen tegen	Conversie
Heracles	31	25	81%
Willem II	30	27	90%
Fortuna Sittard	29	26	90%
VVV-Venlo	28	24	86%
ADO Den Haag	25	23	92%
SC Heerenveen	25	22	88%
Vitesse	23	20	87%
PSV Eindhoven	22	19	86%
Feyenoord	21	17	75%
FC Utrecht	19	17	89%
PEC Zwolle	19	15	79%
FC Groningen	18	14	78%
AZ Alkmaar	18	13	72%
Twente	17	12	71%
Sparta Rotterdam	15	10	67%
Excelsior	12	10	83%
FC Emmen	12	10	83%
RKC Waalwijk	11	7	64%
NAC Breda	10	8	80%
Ajax	10	6	60%
De Graafschap	5	4	80%
Roda	3	2	67%

Kostas Lamprou blijkt een echte penaltykiller te zijn

Slechts acht keepers wisten in de afgelopen vier Eredivisie-seizoenen ten minste drie strafschoppen te stoppen en/of zagen de tegenstander de bal naast, over of op het aluminium schieten. Marco Bizot en Joël Drommel staan bovenaan het lijstje keepers waartegen met vijf keer het vaakst een strafschop werd gemist. 

Om te onderzoeken of Drommel en Bizot echte penaltykillers zijn, kijken we naar het aantal strafschoppen dat zij daadwerkelijk ook zelf gestopt hebben en hoeveel naast, over of op het aluminium zijn geschoten. Drommel redde drie keer zelf, waarmee hij 21% van de strafschoppen zelf stopte.

Ook Bizot redde drie keer zelf, maar dan uit vijftien strafschoppen (reddingspercentage van 20%.  Hiermee presteren zij nog steeds beter dan de gemiddelde doelman in de Eredivisie, maar om hen echte penaltykillers te noemen gaat nog wat ver. 

Wie wel een ware penaltykiller blijkt te zijn is Kostas Lamprou. De keeper van RKC zorgde dat drie van de zes strafschoppen werden gemist. Dat kwam bovendien omdat de Griek drie keer zelf redding bracht. Hiermee redde hij dus 50% van de strafschoppen die hij tegen kreeg zelf. 

Keeper	Aantal tegen	Gemist	Reddingen	% gemist	% gered
Joël Drommel	14	5	3	36%	21%
Marco Bizot	15	5	3	33%	20%
Sergio Padt	18	4	3	22%	17%
Janis Blaswich	21	4	3	19%	14%
Kostas Lamprou	6	3	3	50%	50%
André Onana	8	3	3	38%	38%
Jeroen Zoet	14	3	3	21%	21%
Remko Pasveer	19	3	3	16%	16%

Conclusie

Strafschoppen worden een steeds belangrijker element bij wedstrijden in de Eredivisie nu het aantal strafschoppen per seizoen toeneemt en bovendien strafschoppen steeds vaker benut lijken te worden.

Verschillen in het benutten van strafschoppen zijn zichtbaar tussen thuis- en uitspelende teams. Ook de ‘game state’ van een wedstrijd lijkt invloed te hebben op het conversiepercentage.

In de afgelopen vier seizoenen heeft Ajax de meeste strafschoppen gekregen. Heracles kreeg ze het vaakst tegen.

Tot slot was het opvallend dat de data uitwees dat Kostas Lamprou een uitstekende penaltykiller is.