Als scheidsrechters op het WK geen fouten zouden maken…

De scheidsrechters waren een hot topic de eerste paar dagen van het WK. Al in de openingswedstrijd werd Brazilië twee keer gematst en ook tijdens de wedstrijden van Nederland en Mexico de dag er na blunderden de arbiters er op los. Gedurende de hele groepsfase werden wedstrijdbepalende blunders gemaakt. Voor Tussendelinies reden om uit te zoeken hoe de eindstanden in de poules zouden zijn zonder die fouten.
Om te beginnen is het belangrijk om duidelijk te maken dat sommige blunders niet per definitie de schuld van de desbetreffende scheidsrechter is. Het is oneerlijk om ervan uit te gaan dat scheidsrechters het altijd bij het rechte eind hebben, fouten maken is immers menselijk. Dat de fouten zeer nadelig, of juist gunstig, kunnen zijn voor een ploeg voelt echter wel als onrecht. Degene die de meeste (reglementaire) doelpunten maakt, zou per slot van rekening de wedstrijd moeten winnen.
Toen we doorkregen dat er dit WK veel verkeerde beslissingen worden genomen door scheidsrechters, zijn we gaan bijhouden wat dat voor invloed heeft op de uitslag van elke wedstrijd. En of er überhaupt wel extreem veel fouten worden gemaakt door scheidsrechters. Onder de foute beslissingen die de uitslag beïnvloeden scharen we een onterecht afgekeurd doelpunt, een onterecht toegekend doelpunt, een onterecht gegeven en vervolgens benutte strafschop en een onterecht niet toegekende strafschop.

Strafschoppen

Die laatste foute beslissing is een geval apart. Van een onterecht niet toegekende strafschop weet je namelijk niet of de bal uiteindelijk in het doel zou belanden als team X wel een penalty zou krijgen. Even is overwogen een model te maken waaruit blijkt hoe groot de kans zou zijn dat de strafschop benut wordt. Maar omdat ook zo’n model nooit 100% uitsluitsel kan geven, 90% (9/10) van de strafschoppen er dit WK in ging en omdat een ploeg volgens het model met 2.8 punten zou kunnen eindigen in de groepsfase, is besloten om het simpel te houden: een onterecht niet toegekende strafschop staat gelijk aan een doelpunt.
Of alle strafschoppen doel zouden treffen weten we natuurlijk nooit, maar na lang wikken en wegen lijkt dit ons de beste oplossing. Goed om in je achterhoofd te houden: volgens het gerespecteerde voetbalblog 11tegen11 mondt op dit niveau over het algemeen zo’n 78 procent van alle strafschoppen uit in een doelpunt.
Voor de duidelijkheid: we nemen in het onderzoek alleen cruciale verkeerde beslissingen mee die directe invloed hebben op de uitslag. Een eventuele onterecht gegeven rode kaart berekenen we niet door in de uitslag. Mede door het lage aantal wedstrijden dat gespeeld is per landenteam, is dat niet goed mogelijk. Wel nemen we rode kaarten mee bij het aantal foute beslissingen van de arbiters.

Huidige eindstand

Costa Rica, Griekenland, de Verenigde Staten en Nederland zijn waarschijnlijk de grootste positieve verrassingen na drie groepswedstrijden. Zij kwalificeerden zich stuk voor stuk voor de achtste finale, terwijl zij over het algemeen als underdog beschouwd werden. Ex-wereldkampioenen Spanje, Italië en Engeland onderscheidden zich dit toernooi op negatieve wijze. Net als Portugal zijn zij inmiddels weer op weg naar huis.

Fouten

In totaal maakten de arbiters dit toernooi 21 cruciale fouten (inclusief rode kaarten) in de in totaal 48 groepswedstrijden. De 21 fouten werden gemaakt in 16 specifieke wedstrijden. In 33 WK-duels werd dus geen cruciale fout gemaakt door de arbiter. Dat betekent dat zo’n 33% van de wedstrijden wel duidelijk negatief is beïnvloed door verkeerde beslissingen van de arbitrage. Dat percentage komt ongeveer overeen met het aantal fouten dat arbiters in de Eredivisie maakten afgelopen seizoen. Thijs Zonneveld en Tim Niemantsverdriet van het Algemeen Dagblad onderzochten namelijk hoe scheidsrechters afgelopen seizoen de Eredivisie beïnvloedden.

“Iets meer dan 10% van de groepswedstrijden verdiende een andere winnaar.”

In slechts 5 van de 16 negatief beïnvloede wedstrijden hadden die beslissingen ook daadwerkelijk invloed op het aantal punten dat een ploeg pakte. Dat houdt in dat iets meer dan 10% van de groepswedstrijden dit WK een andere winnaar (of een gelijkspel) verdiende. In de andere 11 wedstrijden waarin scheidsrechters cruciale fouten maakten, hadden die verkeerde beslissing alleen invloed op het aantal doelpunten en dus niet op de winst, het gelijkspel of verlies.
De 5 wedstrijden die een andere winnaar verdienden zijn:
Brazilië – Kroatië 3-1. Brazilië kreeg een onterechte strafschop en een doelpunt van Kroatië werd onterecht afgekeurd. Deze wedstrijd zou dus eigenlijk moeten eindigen in 2-2.
Iran – Nigeria 0-0. Een doelpunt van Nigeria werd onterecht afgekeurd. De Nigerianen zouden deze wedstrijd met 0-1 moeten winnen.
Nigeria – Bosnië 1-0. Weer een duel van Nigeria, maar nu werd Bosnië benadeeld. Een doelpunt van de Bosniërs werd onterecht afgekeurd wegens buitenspel. Hier was 1-1 rechtvaardig geweest.
België – Rusland 1-0. Onze zuiderburen hadden hier geen recht op een overwinning. Rusland had een penalty moeten hebben en dankzij de 1-1 een punt moeten overhouden aan dit duel.
Zuid-Korea – België 0-1. Ook hier had België geen recht op een overwinning. Jan Verthonghen maakte zijn doelpunt namelijk in buitenspelpositie. De Belgen kregen wederom twee punten te veel.

Zonder fouten

De grote vraag van het onderzoek is natuurlijk: hoe zien de eindstanden in de poules er zonder arbitrale fouten uit? Opvallend is dat gastland Brazilië helemaal niet eerste had mogen worden. De Brazilianen werden vooral in de openingswedstrijd van het WK enorm geholpen door de arbiters. Gevolg is een tweede plek in de ranglijst zonder fouten van scheidsrechters. Daardoor is Mexico, dat zelf drie doelpunten te weinig toegekend kreeg, groepswinnaar met 7 punten.

“Bosnië en Nigeria zouden moeten loten voor een plek bij de laatste 16.”

In groep F ontstaat een lastige situatie door de ‘rechtvaardige’ eindstand die we berekenden. Titelfavoriet Argentiniê blijft groepswinnaar met 9 punten uit 3 wedstrijd, maar Bosnië Herzegovina en Nigeria hebben beide evenveel recht op de tweede plaats. Zij hebben evenveel punten, hetzelfde doelsaldo, evenveel gemaakte doelpunten en het onderling resultaat is onbeslist (1-1). Doordat bij deze landenteams alles gelijk is, zou een loting moeten volgen. Omdat wij toch een team op de tweede plaats moeten zetten, hebben wij die loting alvast gedaan en daar kwam Bosnië uit. In dat geval zou Bosnië dus door zijn naar de achtste finale.
België heeft in groep H maar liefst 4 punten te veel gekregen, maar ook met maar 5 punten zouden onze zuiderburen eerste eindigen in de poule. Rusland en Zuid-Korea werden allebei een puntje tekortgedaan. Echter, ook zij hadden aan een punt extra niet genoeg om een positieverandering in groep H in gang te zetten.
Er zijn vijf groepen (B, C, D, E, G) waarbij scheidsrechterlijke dwalingen geen invloed hebben gehad op de eindstand in de poule. Nederland zou een doelpuntje minder tegen hebben, net als onder meer Frankrijk en Zwitserland. Maar voor het verloop van het toernooi maakte dit doelpuntje meer of minder niet uit. In poule C en poule G is zelfs geen enkele cruciale fout gemaakt die invloed heeft op een aspect van de eindstand.
In de bovenstaande afbeelding zie je eerst de reguliere eindstand (donkergroen) per groep en daaronder de eindstand zoals die zou zijn zonder arbitrale blunders (lichtgroen). Alles wat in die tweede eindstand veranderd is, is geel gemarkeerd. De afbeelding is gemaakt door Bastiaan, waarvoor dank!

Achtste finales

Hoe zouden de achtste finales eruit zien volgens de ‘eerlijke’ eindstand van de groepsfase van het WK? Nederland zou in de achtste finale niet Mexico ontmoeten, maar de gedoodverfde titelfavoriet Brazilië. Mexico zou tegen Chili gaan spelen en Frankrijk – volgens onze loting – tegen Bosnië. Op de andere 5 achtste finalewedstrijden hebben de 20 onjuiste beslissingen van ’s werelds beste arbiters geen directe invloed gehad. België, dat vier punten te veel kreeg, had ook zonder die punten Duitsland ontlopen en tegen de Verenigde Staten moeten spelen.
In de bovenstaande afbeelding zie je eerst de reguliere achtste finales (donkergroen) en daaronder de achtste finales zoals die zouden zijn zonder arbitrale blunders (lichtgroen). De veranderde wedstrijden zijn geel gemarkeerd. De afbeelding is wederom gemaakt door Bastiaan.

Conclusie

De scheidsrechters hebben – als het om rechtvaardigheid van het resultaat gaat – vooralsnog geen enorme stempel op het toernooi gedrukt, zoals vanaf het begin van het toernooi regelmatig verondersteld werd. De achtste finales zouden er niet compleet anders uitzien zonder de foute beslissingen. De arbiters maken echter wel veel fouten die de uitslag van een wedstrijd direct beïnvloeden. Dat de eindstanden in de poules niet heel anders zijn dan ze zouden moeten zijn, is dan ook het resultaat van een dosis geluk en het feit dat arbitrale fouten elkaar min of meer opheffen naarmate een ploeg meer wedstrijden speelt.
Uit het feit dat in 48 duels maar liefst 21 cruciale fouten zijn gemaakt, blijkt wel dat het zelfs voor onze allerbeste scheidsrechters (en hun assistenten) onmogelijk is om elke belangrijke situatie juist te beoordelen. De fluitisten kunnen best een helpende hand gebruiken om het spelletje zo rechtvaardig mogelijk te laten verlopen. Het wordt al veel geopperd, maar nogmaals: met wat technische hulpmiddelen is relatief eenvoudig twijfel weg te nemen en zal de rechtvaardige winnaar vaker overwinnen. De doellijntechnologie is in ieder geval een mooie stap in de goede richting, want zonder die technologie hadden we er vast en zeker een arbitrale fout, of in ieder geval een dubieuze situatie, bij..
De beslissingen van scheidsrechters leidden uiteraard tot discussies bij de redactie van Tussendelinies. Was die discutabele strafschop waardoor Griekenland zich verzekerde van een plek in de volgende ronde nou terecht of niet? Na een goede discussie vinden wij van wel. Ik wil benadrukken dat ook ondergetekende – net als de arbiters – humaan is en zodoende een situatie anders kan beoordelen en interpreteren dan jij, de lezer. Interesse in ons foutenarchief? Dat kun je hier downloaden.