"PSV speelt het snelste voetbal van de Eredivisie"

In 2013 veroverde Borussia Dortmund de harten van voetballiefhebbers over de hele wereld met het zogenaamde Vollgas-Fußball, een extreme vorm van tempovoetbal die draait om druk zetten en de razendsnelle omschakeling. In een paar flitsende stappen was Dortmund aan de overkant. Trainer Jürgen Klopp liet zijn ploeg heel direct voetbal spelen. Ook in de Eredivisie hebben de teams verschillende speelstijlen. De ene ploeg speelt in een laag tempo geduldig voetbal, andere teams voetballen vanuit de omschakeling. In dit artikel onderzoeken we de stijlen van de teams aan de hand van de statistieken.

Speelstijl

Verderop bekijken we het aantal afgeronde passes per schot en het percentage passes vooruit. Daarmee weten we welke clubs direct, snel naar de goal dus, en welke teams minder direct spelen.
Om een indicatie van de speelstijlen van de clubs te krijgen, bekijken we de verhouding tussen het aantal korte passes en het aantal lange passes per wedstrijd per team. Door het aantal korte passes te delen door het aantal lange passes, krijgen we het aantal korte passes per lange pass.

Ajax is de Eredivisieclub met gemiddeld de meeste korte passes per lange bal – ook Twente, PSV, Feyenoord en Vitesse spelen kort voetbal. PSV is absoluut opvallend; uit eerdere statistieken kwam naar voren dat de Eindhovenaren het directste voetbal spelen. Direct voetbal met een relatief korte passing komt weinig voor.
Excelsior kiest gemiddeld het vaakst voor de lange bal. Laaggeklasseerde teams kiezen relatief vaker voor de lange bal, terwijl titelkandidaten korte passing prefereren.
Dat is vrij logisch: hooggeklasseerde teams moeten het spel vaker maken, laaggeklasserde teams kunnen soms niet anders dan een lange bal spelen. Domineren is met minder kwaliteit simpelweg moeilijker.

Het laatste diagram laat zien vanuit welke posities de teams hun kansen creëren: doen ze dat juist via de zijkanten of spelen ze vooral door het midden op weg naar een doelpunt?
Ajax, Feyenoord en Cambuur zijn de teams die – relatief gezien – duidelijk via de flanken proberen te spelen. Vitesse, NAC en Groningen en in mindere mate AZ, FC Twente en Heerenveen voetballen door het midden.
Uit de grafiek komt ook duidelijk naar voren dat de Eredivisieteams hun kansen vooral door het midden creëren – enkel Ajax en Feyenoord creëren minder dan 50% van hun kansen door het midden.

Snelheid

Het aantal afgeronde passes per schot geeft weer hoe snel een team probeert te scoren. Met behulp van de grafiek kunnen we aflezen welke teams een directe speelstijl hanteren en welke teams juist niet.

Heel verrassend is het resultaat niet. FC Twente en Ajax, de afgelopen weken fel bekritiseerd om hun saaie, trage spel (er waren zelfs witte zakdoekjes te zien in de Grolsch Veste), hebben verreweg de meeste passes nodig om tot een schot te komen. Het zijn de teams die het langst breien, geduldig wachtend op het gaatje, alvorens ze proberen te scoren. De speelstijl van die teams is indirect te noemen. Dat Twente en Ajax als topteams zo hoog in deze ranking staan is overigens ook geen toeval. Topclubs hebben vaker te maken met ingravende tegenstanders – direct naar voren spelen is simpelweg niet altijd mogelijk.
Is het eigenlijk slecht om hoog op deze ranglijst te staan?
Nee, niet per se. Zo had Barcelona in het succesjaar 2009/10 in de competitie meer passes nodig dan Twente en Ajax hier om te schieten; desondanks werd Barcelona kampioen met slechts vijftien verliespunten, één nederlaag en 98 doelpunten voor. Ajax zelf passte vorig seizoen gemiddeld 31 keer per doelpoging. De Amsterdamse club besloot dat jaar met een titel.
Een indirecte speelstijl levert regelmatig saai voetbal op. Het kan ook anders (dat laat Pep Guardiola wel zien), vaak levert de keuze om zo te spelen echter geen flitsend combinatievoetbal op.
PSV passt het minst vaak alvorens te schieten. Dat zie je vaker bij counterteams. Ze spelen vooral vanuit de omschakeling – in zo’n fase ligt er veel ruimte op de helft van de tegenstander en is het makkelijker om naar voren te voetballen. In een paar passes bereiken ze het strafschopgebied van de tegenpartij.

Een schot op doel is een stuk specifieker dan een normale doelpoging. Immers is het moeilijker om een schot op doel te creëren dan een normaal schot. Een team dat weinig passes nodig heeft om een goede kans te scheppen – en een schot op doel is vaak een betere kans dan een gewoon schot – kan een snel voetballend team genoemd worden.
En ook hier presteert PSV uitstekend. Per 40 passes weet het team van Phillip Cocu op doel te schieten. Concurrent Ajax moet twee keer zo vaak passen om een schot binnen de palen te bewerkstelligen.

Uit de laatste grafiek op dit onderdeel komt het eens te meer duidelijk naar voren: PSV speelt het snelste of directste voetbal van de Eredivisie. Op alle fronten scoort de Eindhovense club het beste. Of het nou om een normaal schot, een schot op doel of een schot van binnen de zestien gaat: op alle punten steekt PSV boven de andere Eredivisieteams uit.
Ajax en Dordrecht spelen gemiddeld ongeveer 60 keer over voordat ze van binnen het strafschopgebied schieten; PSV hoeft zelden geduldig te wachten op een gaatje en gaat vaak in een paar stappen op een scoringskans af.
En tot slot nog een grafiek met het percentage passes vooruit in de Eredivisie verleden jaar en dit seizoen (rechts):

Verandering

De bovenstaande grafiek laat de verandering in stijl per club ten opzichte van vorig seizoen zien. Clubs aan de linkerkant hebben minder afgeronde passes per schot nodig, aan de rechterkant juist meer.
Met behulp van dit diagram kunnen we eenvoudig aflezen welke clubs in vergelijking met vorig jaar directer spelen en welke clubs indirecter voetballen.
AZ, PSV en Twente maakten de grootste verandering door. AZ ging een stuk directer voetballen (-26%) ten opzichte van vorig seizoen; hetzelfde geldt voor PSV (-30%). Twente ging juist minder snel naar de goal; de Enschedeërs hebben 24% meer goede passes nodig voor een schot.
Ook opvallend; Ajax is wel degelijk sneller gaan voetballen. Ten opzichte van vorig seizoen heeft de club gemiddeld 3 passes minder nodig voor een doelpoging.
Ook op het gebied van het percentage passes vooruit hebben er veranderingen plaats gevonden. Rechts de teams die meer vooruit zijn gaan passen, links de teams die vaker achteruit zijn gaan passen:

Het seizoen is pas op de helft; op het einde van het seizoen kunnen de cijfers er heel anders uitzien. Dan pas weten we of er echt een verandering van stijl heeft plaatsgevonden. Er kan één duidelijk conclusie uit het onderzoek getrokken worden. PSV speelt het snelste voetbal van de Eredivisie. In de komende maanden zal blijken of het snelle Eindhovense voetbal ook effectief is – en of het uiteindelijk een landstitel oplevert.
Noot: Statistieken in dit artikel via WhoScored en Squawka.