Voor veel kinderen is het een droom. Als profvoetballer slagen in Europa. Wie wil er nou niet bij clubs als Chelsea, Barcelona, Real Madrid, Arsenal of Manchester United voetballen? Een mooie toekomst lijkt verzekerd, helaas blijkt dit niet altijd het geval te zijn. Vele kinderen in vooral Afrika hebben een onzeker bestaan. Voetbal lijkt dan het ideale middel om iets te bereiken in het leven.

Te vroeg naar het buitenland

Helaas zijn er honderden zo niet duizenden malafide zaakwaarnemers die de hele wereld afstruinen naar kansarme kinderen die ook maar ietwat aanleg hebben om goed te kunnen voetballen. Het kind, maar ook de ouders wordt verteld dat er een gouden toekomst voor het kind is weggelegd in Europa. Het kind krijgt een kans om iets te bereiken in zijn leven en kan uiteindelijk zijn familie onderhouden van het geld wat hij verdient. Uiteindelijk zwicht bijna ieder kind en ouder, voor het grote geld wat ligt te wachten in Europa. Maar is dit wel werkelijk het geval? Het klinkt voor veel kinderen als een droom..maar of deze uit komt?

Kinderen en ouders wordt vaak ten onrechte een te mooi beeld geschetst van de werkelijkheid. Clubs door heel Europa maken zich schuldig aan dit soort zaken. Maar is dit wel ethisch verantwoord? Zelf denk ik dat clubs dit doen om zo goedkoop mogelijk talenten te strikken, om zo niet achterop te raken bij de concurrentie. Er is de laatste jaren steeds meer aandacht voor dit onderwerp. Zelf ben ik supporter van Ajax en baal dan ook flink wanneer er een jeugdspeler bij Ajax wordt weggeplukt en deze naar een buitenlandse topclub gaat. Echter begrijp ik dat dit best hypocriet is, aangezien Ajax precies hetzelfde doet.

Sergio de Windt

Er zijn legio voorbeelden van voetballers waar het uiteindelijk slecht mee is afgelopen. In het volgende stukje zal één van die spelers worden uitgelicht. Het gaat hier om Sergio de Windt. De Windt speelde bij Ajax en werd als een groot talent gezien. Echter kwam hij bij Ajax op een gegeven moment in de A2 te spelen, terwijl hijzelf liever in de A1 ging voetballen. De Windt was op dat moment 17 jaar. Uiteindelijk kwam er een uitkomst voor De Windt, althans, dat dacht hij. De Windt werd benaderd door Juventus of hij daar in de jeugd kwam spelen. Uiteindelijk zwichtte De Windt voor het contract van vijf jaar en een daarbij riant salaris voor iemand van 17 jaar. De Windt kon een bedrag van vier nullen maandelijks bijschrijven. Uiteindelijk heeft De Windt welgeteld nul wedstrijden gespeeld in het eerste elftal van Juventus. Tot teleurstelling van De Windt zelf keert hij uiteindelijk terug naar Nederland. Hij probeert nog aan voetballen toe te komen bij RKC Waalwijk en het inmiddels failliete Haarlem, maar ook dit blijkt geen succes te zijn. Hij is er zo ziek van dat hij besluit om ruim twee jaar geen voetbal meer aan te raken. Uiteindelijk wordt hij door een vriend uit de put getrokken en besluit weer te gaan voetballen. Via wat omzwervingen is hij terecht gekomen bij CSW en speelt er tot op de dag van vandaag nog altijd.

Sergio de Windt was ooit een groot talent en begenadigd linksback, maar heeft dit helaas nooit waar kunnen maken.
Dit is een typisch voorbeeld van een jonge jongen die het hoofd gek wordt gemaakt voor het grote geld. Dit verhaal staat natuurlijk niet op zich en er zijn nog legio andere voorbeelden (zie dit artikel over Nederlandse talenten die het niet redden in het buitenland). Natuurlijk zijn er ook goede voorbeelden van voetballers die wel succesvol blijken te zijn nadat ze al vroeg de overstap hebben gemaakt. Kijk maar naar bijvoorbeeld een Lionel Messi. Volgens velen is hij de beste voetballer ter wereld op dit moment. Hij was pas 14 jaar toen hij de overstap maakte van Argentinië naar het grote Barcelona uit Europa. Messi was in goede handen en groeide zoals gezegd uit tot één van de beste spelers ter wereld. Nog jonger was Giovanni Dos Santos die van Mexico ook naar Barcelona ging, hij was op dat moment pas 12 jaar. Inmiddels speelt hij voor Racing Santander in de Spaanse competitie.

Helaas geldt dit succes maar voor een zeer klein gedeelte van de voetballers die al vroeg verkassen naar een grotere club. Afrikanen, Zuid Amerikanen, ze worden het liefst zo snel mogelijk weggeplukt uit hun land door de profclubs. Voetballers die het echter niet redden, worden veelal aan hun lot over gelaten. Hebben geen verblijfsvergunning of paspoort meer en moeten het maar in hun eentje uit zien te zoeken. Veel voetballers denken hier niet over na, zij zien voetballen in Europa als een kans op een beter leven voor zichzelf maar ook voor hun familie. Clubs maken hier misbruik van en maken vaak het hoofd van de speler en ook familie gek. Dit is natuurlijk in strijd met de ethiek die hier zou moeten gelden.

Wetgeving

Natuurlijk zijn er regels opgesteld om zulke praktijken zo veel mogelijk tegen te gaan. De belangrijkste: als de ouders om niet-voetbal gerelateerde redenen naar het buitenland verhuizen, mag een speler mee verhuizen en in dat land bij een club gaan voetballen. Echter heeft dit tot nog toe niet echt geholpen. Uit onderzoek van Kinderombudsman (2008) is gebleken dat de laatste jaren 471 kinderen uit Afrika, Zuid Amerika of het voormalig Oostblok zijn verdwenen. De Europese voetbalbond (UEFA) wil in samenwerking met de wereld voetbalbond (FIFA), deze vorm van kinderhandel nu terug dringen. Clubs mogen spelers die onder de 16 jaar zijn geen contract meer aanbieden. Wanneer spelers de leeftijd van 16 jaar bereiken, wordt de speler verplicht zijn eerste contract te tekenen bij de club waar hij is opgeleid. Dit contract heeft dan een duur van 5 jaar en kan door een buitenlandse club pas vanaf het 18e jaar worden afgekocht. De voorstellen zijn bewust onder de noemer kinderbescherming geplaatst, om zo te voorkomen dat ze tegen de EU-wet van vrij verkeer van werknemers aan zouden botsen (Unicef, 2009).

Dan is er ook nog het idee wat vaak geopperd is. Namelijk de 6+5 regel. Deze regel werd door grote voetbaliconen als Johan Cruijff, Franz Beckenbauer en Michel Platini geopperd. Deze regel houdt in dat clubs verplicht met 6 spelers uit eigen land moeten spelen. Helaas is dit in strijd met het Europese verdrag waarin vrij verkeer van werknemers tussen Europese landen een belangrijk item is. Zolang er dus niks veranderd in de wetgeving binnen de EU of er een hiaat gevonden kan worden binnen deze regels, lijkt het erop dat deze regel voorlopig nog niet ingevoerd zal gaan worden.

Daarnaast gelden er ook nog lokale regels. Zo heeft Nederland de regel dat spelers buiten de EU een salaris van minimaal 150% moeten hebben. Dit houdt in dat zo’n speler minimaal 401.715 euro moet verdienen (Volkskrant.nl, 2009). Zij zijn dus aanzienlijk duurder dan spelers die binnen de EU voetballen. Op deze manier probeert de KNVB de enorme groei van spelers buiten de EU in te perken.
Echter is dit in veel andere landen weer niet het geval, waardoor er sprake is van zogenaamde oneerlijke concurrentie.

Zaakwaarnemers

Naast de Europese topclubs die schuldig zijn aan het verhandelen van jonge voetballers, hebben zaakwaarnemers ook een duidelijk (negatieve) rol. Jonge voetballers krijgen al steeds vroeger een zaakwaarnemer. Sommige spelers zijn op hun 17e al toe aan hun derde zaakwaarnemer. ‘Agenten proberen jongens zo snel mogelijk onder contract te nemen. Ze praten in op jongens en zien ze als toekomstige pareltjes. Het is daarom vaak onrustig rond C- en B-elftallen. Die spelers mogen nog geen contract tekenen omdat ze nog geen 16 zijn, maar hun hoofd wordt op hol gebracht. Aldus Peter Bosz, oud voorzitter van Feyenoord, die zelf een groot talent aan Chelsea kwijt raakte. (Volkskrant.nl, 2009).

Er is op dit moment een wildgroei aan zaakwaarnemers, helemaal nu de FIFA sinds begin 2010 de licentie van alle zaakwaarnemers heeft ingetrokken, met als gevolg dat iedereen zich kan voordoen als professioneel zaakwaarnemer. Die zaakwaarnemers maken de kinderen gek door te zeggen dat ze wel even een lucratief contract voor ze kunnen regelen bij welke topclub dan ook. Uiteindelijk zijn deze zaakwaarnemers alleen meer op geld uit en maakt het ze niks uit hoe de speler uiteindelijk terecht komt. Niet alleen onbekende zaakwaarnemers doen hier aan mee. Ook bekende namen in het voetbalwereldje in Nederland maken zich hier schuldig aan. Zo kwam 2 jaar geleden Kees Ploegsma negatief in het nieuws in het programma KRO Reporter. Hierin werd gesuggereerd dat hij spelers benaderde die nog maar net een leeftijd 15 jaar zouden hebben. Ploegsma heeft de beschuldigingen altijd ontkent, ondanks dat er meerdere belastende verklaringen van ouders van de jonge voetballers is gegeven.

Tegenargumenten

Zaakwaarnemers en voetbalclubs die al op jonge leeftijd de spelers transfereren hebben natuurlijk zo hun argumenten om juist wel zo vroeg mogelijk de spelers te transfereren. Iemand uit Afrika waar men het over het algemeen niet echt breed heeft, krijgen immers de kans flink veel geld te verdienen en zo niet alleen zichzelf maar ook hun hele familie te onderhouden. Ook al is het soms maar een kleine kans dat deze voetballers doorbreken, het blijft een kans die zij krijgen. Wanneer men denkt een echt talent ontdekt te hebben kiezen clubs er ook vaak voor om de hele familie, gezin of alleen de ouders mee over te laten komen. Ze krijgen een baan, huis en goeie toekomstperspectieven. Hoezeer je ook tegen de zogenaamde kinderhandel bent, dit zijn wel unieke kansen voor zulke voetballers en hun familie.

Wat ook een voordeel kan zijn voor voetballers uit landen waar de faciliteiten niet al te goed zijn, is dat de faciliteiten in (West) Europa wel erg goed zijn over het algemeen. Ze krijgen de kans zich te ontwikkelen als voetballer en dit kan in een optimale omgeving. Iets wat bijvoorbeeld in landen als Brazilië, Zuid-Afrika of Nigeria niet kan (Volkskrant.nl, 2009). Je kan je dus afvragen of het wel of niet ethisch verantwoord is. Jonge voetballers krijgen immers wel een kans zich optimaal te kunnen ontwikkelen met daarbij ook de kans om er financieel flink op vooruit te gaan.

Conclusie

Mijn conclusie is in ieder geval dat het vanuit ethisch perspectief een slechte trend is die zich ontwikkeld voor jonge voetballers. Hoe het er op dit moment aan toe gaat is gewoon een vorm van kinderhandel. Jonge spelers worden massaal weggeplukt uit hun land van herkomst om ergens anders hun kunsten te gaan vertonen.

Slaagt men niet, dan zijn ze vaak aan hun lot over gelaten. In mijn ogen is het belangrijk dat er duidelijke regels worden opgesteld door de betrokken bonden. Denk hierbij aan de nationale bonden zoals de KNVB en de UEFA en FIFA. Dit zal in samenwerking moeten gaan met de politiek. De regels zullen immers in de wet moeten worden aangepast. Profvoetbal wordt gezien als werk en dus moet er vrij verkeer zijn voor werknemers. Dit zorgt er dus echter wel voor dat spelers eenvoudig verhandeld kunnen worden. Wanneer men de grens kan opschroeven naar 18 jaar, wanneer men dus volwassen is en veel beter in staat is een verantwoorde keuze te maken, zal er een stuk minder verhandeld worden en is er veel minder kans op verwaarlozing van jonge kinderen. Zoals gezegd zal dit wel in overleg met de politiek gedaan moeten worden en moeten alle bonden zich hier aan houden.

Hoe denk jij hier over?