De aftakeling van Oranje in cijfers

Oranje sloot in en tegen Luxemburg een opnieuw bewogen jaar af. 2016 gaat niet de boeken in als een jaar waarin de Oranjefan met plezier zal terugkijken. Het EK werd gespeeld zonder Oranje en rondom Oranje bleef het hele jaar een sluier van amateurisme hangen die doet vermoeden alsof het hier niet om het belangrijkste voetbalelftal van ons land gaat. De aftakeling van ons nationale team is echter al langere tijd gaande en het is te hopen dat dit snel een halt wordt toegeroepen. Afgezien van een opleving in 2014 is Oranje langzaam de grip op de top aan het verliezen.
Met de tweede plaats op het WK van 2010 in Zuid-Afrika en een derde plaats op het WK van 2014 in Brazilië nog vers in ons geheugen gegrift lijkt het misschien mee te vallen met de prestaties van Oranje. Maar het WK 2010 kan beschouwd worden als het afscheid van een topgeneratie waarin alles voor even leek te kloppen. In 2012 verloor Oranje op het EK drie poule-wedstrijden en mocht Oranje weer snel huiswaarts keren. In 2014 wist Louis van Gaal het Oranje collectief nog één keer uit te persen en tot grote hoogte brengen, maar goed was het allerminst. Oranje leunde op de enige topspeler die we nog over hadden en hebben, Arjen Robben. In de knock-out fase kon Oranje nimmer overtuigen en mocht het de troostfinale winnen van een land dat even daarvoor met groot verdriet met 7-1 was afgedroogd door elf ontketende Duitsers.
Veel beter kon het daarna natuurlijk niet gaan met als dieptepunt het niet kwalificeren voor het EK van dit jaar, het EK 2016 in Frankrijk. De kwalificatie voor het WK 2018 in Rusland is nog in volle gang, maar plaatsing hiervoor lijkt allerminst nog een zekerheid.

Oranje en het doelsaldo

Om de prestaties van Oranje door de jaren heen te meten zijn de gegevens van de afgelopen 20 seizoenen verzameld, startend in 1997 één jaar voor het WK 1998 in Frankrijk. Er is voor een periode van twintig jaar gekozen om zo meerdere generaties mee te nemen zonder te ver in het verleden te gaan. In deze periode zijn tevens vijf WK’s en vijf EK’s gespeeld en kunnen we de twintig jaar eventueel opdelen in vijf cycli van vier jaar.

Wat vertelt bovenstaande grafiek ons? In eerste instantie niet zo heel veel, zo lijkt het. De goals voor en tegen per duel fluctueren door de jaren nogal. Wat wel opvalt is dat Oranje de laatste drie jaar relatief gezien weinig scoort in vergelijking met andere jaren. Ook in de periode Marco van Basten die de leiding had van 2004 tot en met 2008 scoorde Oranje weinig maar kreeg het ook een stuk minder tegendoelpunten te verwerken.
Ook laat de bovenstaande grafiek zien dat 2015, op 1999 na waarin Oranje alleen maar oefenduels afwerkte op weg naar het EK in eigen land, het enige jaar in deze periode is geweest waarin Nederland gemiddeld gezien net zoveel goals maakte als dat het tegen kreeg.

In bovenstaande grafiek is de vrije val misschien wel nog beter geïllustreerd. Wanneer we 1999 even weglaten waarin geen enkel serieus duel werd gespeeld zie je een duidelijke neerwaartse spiraal. De afgelopen twintig jaar is het doelsaldo zes keer onder de één geweest waarvan dus drie keer de afgelopen drie jaar.

Oranje en behaalde punten

Goed, doelsaldo is leuk en kan best wel wat zeggen over bepaalde prestaties maar uiteindelijk zijn behaalde punten belangrijker. Hoe verging het Oranje daarin de afgelopen twintig jaar?

Net zoals met het doelsaldo volgen de jaren elkaar met pieken en dalen op. In 2002, het jaar van het WK in Japan en Zuid Korea waar Nederland zich niet voor wist te plaatsen was het jaar waarin gemiddeld de meeste punten werden binnen geharkt. Helaas voor Oranje vooral punten die er niet toe deden. Samen met 2002, was het jaar 2010 voor Nederland het meest succesvol qua behaalde punten. 2010 was echter het jaar waarin Oranje tevens de finale van het WK in Zuid Afrika wist te behalen. Ook de periodes voor 2010, waarin Marco van Basten en Bert van Marwijk de leiding hadden over het Nederlands elftal kenmerkten zich door een stabiele goede periode waarin Oranje relatief veel punten pakte.
Na 2010 kwam echter klad in de prestaties van Oranje. De enige echte opleving kende Oranje in 2013 waarin het zich eenvoudig wist te plaatsen voor het WK in Brazilië. De laatste jaren zijn qua behaalde punten zeker niet om over naar huis te schrijven. Als we het vreemde en uitzonderlijke jaar 1999 weggelaten zijn de prestaties van Oranje nog nooit zo slecht geweest en is kenmerkend voor de staat waarin het Nederlandse voetbal zich op dit moment bevind.

Als je het gemiddeld aantal punten bekijkt over een periode van vier jaar dan zie je eigenlijk een mooi symmetrie. De periode 1997-2000 waarin Oranje indruk maakt op het WK 1998 en EK 2000 maar puntentechnisch niet veel klaar speelde in die periode. De periode na 2001-2004 waarin Oranje zich niet plaatste voor het WK, maar wel eenvoudig naar het EK 2004 ging. De periode 2005-2008 waarin Marco van Basten Oranje eenvoudig naar het WK 2006 en EK 2008 loodste. De periode 2009-2012 waarin met name Bert van Marwijk de scepter zwaaide maar na 2010 de klad erin kwam. En de periode 2013-2016 waarin de aftakeling van Oranje zichtbaar is onder het bewind van Guus Hiddink en Danny Blind.

FIFA Wereldranglijst

Niet geheel onlogisch, maar net zoals met het aantal gemiddeld behaalde punten heeft Oranje de laatste jaren ook op de FIFA Wereldranglijst een enorme duik gemaakt. Bezetten ‘we’ in 2014 na een verrassend goed WK nog de vierde positie op deze ranglijst, inmiddels staan we op een teleurstellende 22e plek. Landen als Costa Rica, Ecuador, IJsland en Peru moeten we inmiddels voor ons dulden. Hoewel je je kan afvragen of de FIFA Wereldranglijst een echte graadmeter is voor de prestaties van een land, laat het wel zien dat Oranje de laatste jaren voorbij is gestreefd door een heleboel landen.
Kortom, zowel qua goals voor, tegengoals, punten en de FIFA wereldranglijst is Oranje bezig aan een vrije val. Danny Blind en zijn assistenten hebben nog een hels karwei te gaan om zich met Oranje te plaatsen voor het WK in 2018. De vrije val dient in ieder geval gestopt te worden, de grote vraag is: gaat Danny Blind en in zijn kielzog de Oranjeselectie dit lukken?