Analyse Feyenoord: eenmalig kunststukje of nieuw kampioenschap?

Na het behaalde kampioenschap hebben zowel de spelers als de supporters van Feyenoord een hele zomer met hun hoofd hoog in de lucht gezweefd. Nu het seizoen op het punt van beginnen staat, groeit echter ook het besef dat de val terug naar aarde heel hard kan zijn. Aan het begin van de voorbereiding stelde Giovanni van Bronckhorst in gesprek met Voetbal International al dat de titel niet meer telt en er weer vooruit gekeken moet worden. De ploeg kan zich niet meer verschuilen achter het eeuwige lijden. Het gaat 2017/18 in als regerend landskampioen en vertegenwoordiger van Nederland in de Champions League.

De selectie

Een ‘key-factor’ van het succes van het afgelopen seizoen was de betrekkelijke rust die Martin van Geel kende tijdens de transferperiodes. Er vertrokken geen bepalende spelers en de selectie werd met drie doelgerichte aanwinsten versterkt. Een sterke kern van veertien spelers bleek genoeg voor de landstitel.
De slechtste prestaties van het seizoen werden echter behaald wanneer Van Bronckhorst geforceerd werd te rouleren. In de uitwedstrijden bij Ajax en Go Ahead Eagles konden een groot aantal reserves geen potten breken. Zaak dus voor Feyenoord om niet alleen adequate vervangers voor de vertrokken basisspelers te vinden, maar ook de selectie te verbreden om op drie fronten te kunnen presteren.

Keepers

Met Brad Jones en Kenneth Vermeer beschikt de ploeg over twee (naar Eredivisie begrippen) topkeepers. Ongeacht wie uiteindelijk de concurrentiestrijd zal winnen; Feyenoord beschikt over een ongekende luxe. Uit de voorbereiding valt nog niet op te maken wie de voorkeur geniet van Van Bronckhorst. De aankomende maanden zal Brad Jones de voorkeur genieten vanwege de blessure van Kenneth Vermeer.
Gezien de speelwijze van Feyenoord, met een hoge laatste linie en veel ruimte achter de trage centrale verdedigers, is Kenneth Vermeer met zijn snelheid en reflexen na deze blessure wellicht een logischere optie. Brad Jones heeft echter vorig seizoen bewezen dat leeftijd nog geen obstakel was en geniet, zeker na zijn heldenrol in de Johan Cruijff Schaal, de voorkeur van het merendeel van Het Legioen.
Giovanni van Bronckhorst staat dus voor een moeilijke keuze. Hij heeft in zijn eerste twee seizoenen nooit meegedaan aan de trend om de reservedoelman in de beker of in Europa te laten keepen. De keuze die de trainer gaat maken zal bij een van de keepers wrok opleveren. Hiernaast klopt derde doelman Justin Bijlow op de deur om een kans te krijgen. Zolang het Van Bronckhorst lukt om de neuzen dezelfde kant op te houden, beschikt Feyenoord wederom over een ijzersterke bezetting onder de lat.

Verdediging

Het verdedigende blok waar Feyenoord zijn fundament op kon bouwen heeft met het vertrek van Rick Karsdorp en Terence Kongolo een flinke tik gekregen. Ondanks dat beide spelers de nodige wedstrijden misten vanwege blessures, waren beide spelers cruciaal in het ondersteunen van de centrale verdedigers. Eric Botteghin en Jan-Arie van der Heijden hebben bewezen goede mandekkers te zijn en met lef vooruit te kunnen verdedigers.
Beide centrale verdedigers delen echter het gebrek aan snelheid en zijn daardoor kwetsbaar met ruimte in de rug. Dit rijmt slecht met de agressieve speelstijl naar voren die Van Bronckhorst ambieert. Waar Karsdorp en Kongolo verleden jaar dit probleem konden counteren met hun snelheid, is nu een nieuwe oplossing vereist.
Aan de linkerkant heeft Feyenoord Ridgeciano Haps van AZ overgenomen. In theorie heeft hij voor deze positie concurrentie van Miquel Nelom, maar de praktijk zal uitwijzen dat Haps slechts fit hoeft te blijven om zijn positie te behouden. Op deze plek zal zijn drang naar voren zowel een aanwinst als gevaar zijn. In aanvallend opzicht vertoont Haps gelijkenissen met Karsdorp aan de andere kant. De linksback heeft het vermogen constant een naar binnen gekomen buitenspeler te overlappen, of juist in de gelaten ruimte te duiken als, in dit geval, Boëtius aan de zijlijn blijft.

Het gevaar bij Haps als linksback ligt bij het positie kiezen als de opbouw aan de contrakant is. In het voorbeeld hierboven kiest de linksback ervoor om bij de opbouw van AZ zich aan de zijlijn te positioneren. De ruimte die daarmee wordt gelaten in de as van het veld is voor Feyenoord ondenkbaar, zeker bij een hoge lijn van de centrale verdedigers.
Waar Ajax in het bovenstaande voorbeeld terugplooide, liep dat eerder in de wedstrijd bij een vergelijkbaar moment fataal af. Bij Feyenoord zal dit snel moeten worden afgeleerd. Haps zal zich moeten positioneren om in dit geval de ruimte achter Botteghin en Van Der Heijden te kunnen aanlopen om zo potentieel gevaar teniet te doen. In dat opzicht had Haps zich met Van Bronckhorst als trainer geen betere kunnen wensen.
Waar de invulling aan de linkerkant desalniettemin al definitief lijkt, is de positie rechtsachter nog niet vergeven. Op basis van het einde van vorig seizoen lijkt Bart Nieuwkoop de belangrijkste kanshebber. In de speelminuten die hij krijg kan hij minimaal gelijkwaardige cijfers overleggen ten opzichte van Karsdorp en de andere optie op rechtsback, Kevin Diks. Voor Diks geldt dat hij in het halve seizoen bij Vitesse in een ander spelsysteem bij een minder dominant team speelde waardoor het moeilijker kansen kon creëren.

In aanvallend opzicht (assists en gecreëerde kansen) is Nieuwkoop per negentig minuten gelijkwaardig, in defensief opzicht overtreft hij ze. Met 3,52 intercepties en 2,6 gewonnen duels wist hij zichzelf te bewijzen. Met meer defensieve soberheid ten opzichte van Karsdorp weet Nieuwkoop het verlies aan snelheid in te vullen. Het is nu afwachten of hij dit een compleet seizoen weet vast te houden. Tot die tijd zijn de vooruitzichten positief.
De vernieuwde opties bij de vleugelverdedigers bieden beide een oplossing voor het gebrek aan snelheid bij de centrale verdedigers. Op basis van de voorbereiding en Johan Cruijff Schaal blijven Eric Botteghin en Jan-Arie van der Heijden na hun sterke seizoen voorlopig het centrale duo.
De van SC Heerenveen overgekomen Jeremiah St. Juste zal vooralsnog als wissel beginnen. Met een SciSkill index van 63,8 doet hij vooralsnog onder aan Botteghin (83,9) en Van Der Heijden (73,2). Op termijn zal hij echter, gezien zijn SciSkill potentie van 106, een prominente rol in het elftal krijgen. Met verder de terugkerende Sven van Beek en de als verdediger gebruikte Renato Tapia beschikt Feyenoord verder over voldoende kwaliteit achterin om op meerdere fronten actief te zijn.

Klein scoutingsgebied

De aankoop van Nicolai Jørgensen aan het begin van het transferseizoen een jaar geleden kwam als een verrassing. De spits was weliswaar geen onbekende in het circuit, maar zijn komst zorgde voor een actieve zoektocht naar compilatievideo’s op zoek naar zijn kwaliteiten. De komst van een relatief onbekende speler is zeldzaam bij Feyenoord.

Sinds Martin van Geel de functie van technisch directeur heeft aangenomen zijn er 46 spelers aangetrokken. Van deze aanwinsten vallen er slechts zeven in de categorie ‘niet-Nederlanders en niet voormalig Eredivisie’, waarbij uit deze groep Colin Kazim-Richards de enige speler betreft zonder Scandinavische achtergrond.
De aanwinsten van dit seizoen komen overeen met de resultaten uit de tabel. Sofyan Amrabat, Jean-Paul Boëtius, Kevin Diks, Jeremiah St. Juste, Ridgeciano Haps en Steven Berghuis zijn allen bekende namen bij het grote publiek. Dat deze aanpak in het verleden heeft gewerkt lijkt ontegenzeggelijk gezien de opmars die leidde tot het kampioenschap. Zoals eerder is aangetoond bij de zoektocht naar een nieuwe linksback zijn er buiten de gebaande paden ook vergelijkbare, dan wel betere opties. Martin van Geel geeft echter de voorkeur aan talentvolle Nederlanders, zo liet hij een paar jaar geleden aan De Telegraaf weten. “Scout je in Oost-Europa, dan beteken je niks voor het Nederlandse voetbal”.

Middenvelders

Met het bijtekenen van zowel Vilhena, El Ahmadi als Toornstra blijft het middenveld van Feyenoord intact. In een tijd waarin spelers na één goed seizoen vertrekken naar een andere competitie is deze linie voor Feyenoord een zegen. Niet alleen voor de continuïteit, bovenal voor de kwaliteit. Een goede balans van strijdkracht, agressie, beweging en functionele techniek; de ploeg beschikt over een complementair middenveld.
Evenals afgelopen seizoen zal het elftal met aanjager Karim El Ahmadi agressief naar voren door verdedigen, waarbij er belangrijke rollen zijn weggelegd voor Tonny Vilhena en Jens Toornstra. Door de ruimtes te belopen die de collega’s op het middenveld laten liggen bij het doorjagen, weerhoudt Feyenoord de tegenstander om op te bouwen en tussen de linies een uitweg te zoeken. Een beproefd recept dat het afgelopen seizoen meerdere tegenstanders in ademnood liet.
Het gevaar waar Feyenoord voor moet waken is de bezetting achter het verwachte middenveld. Ondanks dat met de aanwezigheid van Sofyan Amrabat, Renato Tapia en Jeremiah St. Juste Feyenoord er kwalitatief op vooruit is gegaan in de breedte, ondervonden afgelopen seizoen meerdere spelers dat het niet eenvoudig is om een rol op dit middenveld over te nemen. Tapia is onderdeel van de selectie gebleven, Marko Vejinovic en Simon Gustafson zochten hun heil op huurbasis nadat ze in dit systeem niet capabel waren bevonden.

Aanvallers

Dat Eljero Elia na twee succesvolle seizoenen toe was aan een transfer was reeds ingecalculeerd. Hiernaast was het afscheid van Dirk Kuyt na zijn heldenrol een logische afsluiting van zijn carrière. De lovende woorden voor hun bijdrage zijn voor het aankomende seizoen echter niks meer waard. Er zijn belangrijke gaten die moeten worden ingevuld.
Het vertrek van Eljero Elia is ingevuld met de terugkeer van Jean-Paul Boëtius. De speler begon explosief, kende een uitstekend seizoen met tien doelpunten en tien assists, maar verloor het vertrouwen onder Fred Rutten. Met de opgestoken buitenlandse ervaring en het hernieuwde vertrouwen dat hij geniet heeft Feyenoord nu wel een vergelijkbare linksbuiten als Elia te pakken.

“Boëtius als ‘inverted winger’ kan een goed tandem worden met Ridgeciano Haps.”

Het onvoorspelbare karakter van Boëtius als ‘inverted winger’ sluit goed aan bij het speelsysteem van Feyenoord. Qua beweegruimte vormt hij een goede tandem met Ridgeciano Haps, die de gevallen ruimtes met zijn rushes goed kan bestrijken. Het is nu aan Boëtius om te bewijzen dat hij deze onvoorspelbaarheid niet wederom leidt tot grilligheid, zoals in zijn eerste periode als selectiespeler.
Aan de andere flank heeft Feyenoord weer de beschikking gekregen over Steven Berghuis. De rechtsbuiten kende een lastig begin bij Feyenoord, maar bewees van grote waarde te zijn wanneer fit. Met 2,47 key passes en 2,7 gecreëerde kansen per 90 minuten overlegt Berghuis betere cijfers dan bijvoorbeeld Bertrand Traoré (1,27 en 1,27) en Gastón Pereiro (1,34 en 1,42) in het afgelopen seizoen. Dergelijke prestaties lijken genoeg om een volledig jaar een gevaar te zijn op de rechterflank.
Achter beide flankspelers beschikt Feyenoord over Bilal Basacikoglu. Ondanks dat hij zijn vierde seizoen als speler in Rotterdam ingaat, heeft hij de waardering van Het Legioen nog niet gewonnen. Toch is er in het afgelopen seizoen geen speler in de Eredivisie met minimaal zes assists die er meer per negentig minuten gaf dan Basacikoglu. Ondanks dat zijn spel niet altijd even gepolijst is, is het wel doeltreffend.
Verdere opties aan de flanken zijn beperkt tot de jeugdspelers Emil Hansson, Mo El Hankouri en Cheick Touré. Zij zullen het echter moeten doen met speelminuten bij een (ruime) voorsprong. Van Bronckhorst benadrukte na de gewonnen Johan Cruijff nogmaals dat de hoogste prioriteit ligt bij een aanvallende versterking op de flanken. Mocht de nood hoog zijn blijft Jens Toornstra als buitenspeler voor Van Bronckhorst een optie. Zoals we vorig seizoen echter aantoonden blijft (link artikel Toornstra) de sterkste positie voor Toornstra als aanvallende middenvelder.
Op de spitspositie blijft Nicolai Jørgensen de onbetwiste nummer één. De Deen is onmisbaar gebleken in de tactiek van Van Bronckhorst en zal dit jaar opnieuw voor de doelpunten moet gaan zorgen. Ondanks een goede voorbereiding van concurrent Michiel Kramer is er geen enkele aanname dat hij een kans maakt op een basisplek in de Johan Cruijff Schaal. Als pinchhitter heeft hij zijn waarde bewezen in de uitwedstrijden tegen NEC en FC Utrecht, als basisspeler werd pijnlijk duidelijk dat Kramer vooral ‘geen Jørgensen’ is.

Robin van Persie

Oude liefde roest niet, zeker niet van de Rotterdamse zijde. Ondanks dat zijn komst lijkt uitgesloten, wordt de wens voor een terugkeer van Robin van Persie bij Feyenoord van de aanvoerder tot de technisch directeur desalniettemin publiekelijk geuit. Op papier is de vergelijking met de loopbaan van Dirk Kuyt evident, op gras blijft hier weinig van over. De technische kwaliteiten van Van Persie blijven, zeker voor de Eredivisie, onbetwist. Wat niet in het voordeel spreekt van de spits is dat hij slechts in zes competitiewedstrijden de negentig minuten vol maakte.
Daarnaast scoorde hij in de gespeelde minuten ‘maar’ zes niet-penalty doelpunten (0,38 per negentig minuten), een schril contrast met de 0,68 per negentig minuten van Jørgensen.
Robin van Persie lijkt in geen geval dezelfde rol als Dirk Kuyt te kunnen vervullen bij Feyenoord. Ondanks dat Kuyt een plek op de bank moeilijk kon verkroppen, bleef hij de eeuwige positiviteitsgoeroe. Of Van Persie op deze manier met een dergelijke teleurstelling zou omgaan blijft gezien de recente ontwikkelingen een vraag. Feyenoord zal echter, nadat het sentiment is verdwenen, inzien dat hij de (financiële) gok niet waard was.

Discussie

Onderstaand staan de opstellingen waarin Feyenoord vorig seizoen de beste wedstrijd speelde (links) en de verwachte bezetting voor het aankomende seizoen (rechts).

In de basiself zijn er weinig veranderingen. Dit correspondeert enerzijds goed met de stelling dat continuïteit belangrijk is voor het team. Met uitzondering van Haps is elke speler bekend met Giovanni van Bronckhorst. Wat voor een deel de basis was van het behaalde kampioenschap, is in grote lijnen weer van toepassing op het huidige seizoen.
Hiernaast beklijft echter dat er ook grenzen aan continuïteit zijn. Waar Feyenoord vorig jaar dezelfde groep behield en kwalitatief vooruit ging met de komst van Jørgensen en Berghuis, is dat dit jaar niet het geval. Het valt nog te beargumenteren dat een Boëtius van 23 jaar een vooruitgang is ten opzichte van een Eljero Elia van 30, maar van een kwaliteitsinjectie in de basiself is geen sprake. De drie nieuwe basisspelers zijn allen enkel daar omdat hun voorganger is vertrokken, niet omdat zij een huidige selectiespeler uit de basis hebben gespeeld. De beoogde nieuwe spelers zijn eerder ‘damage control’ dan een stap vooruit, terwijl daar de financiële mogelijkheden voor zijn.

“Met Sofyan Amrabat en Jeremiah St. Juste heeft Feyenoord potentiële topspelers op de bank zitten.”

Waar het basiselftal is grotendeels gelijk is gebleven, is er in de rest van de selectie wel flink doorgeselecteerd. Als Feyenoord zondag aan de competitie begint tegen FC Twente zullen een aantal miljoenenaankopen op de bank plaatsnemen. Met spelers als Sofyan Amrabat en Jeremiah St. Juste zitten hier potentiële topspelers bij, die beide de nodige Eredivisie-ervaring hebben.
Op vrijwel elke positie staat heeft Van Geel een adequate dubbele bezetting klaar weten te zetten die een eventuele blessure kan opvangen. Een tweetal pijnpunten zijn echter nog niet verholpen. Het verval aan kwaliteit bij afwezigheid van Ridgeciano Haps is te groot en er zullen schietgebedjes van de tribunes van de Kuip opstijgen wanneer Nicolai Jørgensen op de grond blijft liggen.
Desalniettemin heeft Van Geel zich in een betere positie gemanoeuvreerd dan vorig seizoen. Destijds kon Feyenoord beschikken over een goede groep van veertien spelers, maar was de selectie hier buiten kwalitatief te dun. Nu staat er een greep jonge talenten die zich graag willen bewijzen in de Kuip in combinatie met een ervaren groep die bekend is met de druk. De technisch directeur heeft een selectie klaar staan die na drie hoofdprijzen nog niet verzadigd is.