NAC: Een reus die niet op eigen benen kan staan

Het is een understatement om te stellen dat het dit seizoen niet zo lekker draait bij NAC Breda. De Brabanders staan na 23 speelrondes laatste met vier punten achterstand op promovendus De Graafschap, en acht punten op de veilige vijftiende plaats die momenteel in handen is van PEC Zwolle. Wat is er aan de hand in het zuiden?

De club

Voordat we kijken naar wat er op het veld gebeurt is het voor de context van belang om te kijken naar de situering van NAC binnen het Nederlandse profvoetbal.
Van het feit dat NAC jaarlijks in het rechterrijtje van de Eredivisie staat en moet vechten tegen degradatie kijken weinig mensen op. Dit is echter verre van vanzelfsprekend.
Op basis van toeschouwersaantallen is NAC namelijk bepaald geen kleine club. Ook toen ze in Breda alleen Jupiler League voetbal konden bekijken, trok de club toeschouwersaantallen waar menig een Eredivisie team jaloers op is.

Figuur 1 geeft in het geel het gemiddeld aantal toeschouwers van NAC. Om de tabel niet te vertekenen is SC Heerenveen als bovengrens genomen, al trekken de Friezen in het lopende seizoen nauwelijks meer toeschouwers dan de Brabanders (18792 om 18564).
De onderste lijn is het aantal toeschouwers dat Excelsior (het team dat consistent het laagst aantal toeschouwers trekt) gemiddeld mocht ontvangen. In de seizoenen 2015/2016 en 2016/2017 (toen NAC in de Jupiler League uitkwam) kwamen er gemiddeld alsnog 10000 toeschouwers meer naar het Rat Verlegh stadion dan naar Woudestein.
Dat was toen 1000 bezoekers minder dan het gemiddelde (dat flink omhoog wordt gehaald door de traditionele top drie).
Hoewel het thuisvoordeel in voetbal onmiskenbaar is, is het twijfelachtig dat meer toeschouwers ook direct zorgen voor een groter voordeel.
Ze zorgen er echter wel voor dat een club meer inkomsten krijgt. Inkomsten waarmee de club betere spelers kan halen.
Wedstrijdinkomen is echter niet het enige waar clubs hun budget uit opmaken. In het seizoen 2017/2018 haalde NAC 5.7 miljoen Euro uit sponsoring, en 2 miljoen uit televisiegelden.
Daarnaast staat op hun winst-en-verliesrekening voor 2.8 miljoen de niet nader gespecificeerde post ‘Overige baten’.
In de onderstaande grafiek zetten we deze resultaten af tegen de resultaten van een andere vereniging uit een kleine stad: PEC Zwolle.

PEC Zwolle, een club die langere tijd stabiel in de Eredivisie speelt, weet logischerwijs meer sponsoring en televisiegelden binnen te halen. Echter, zelfs met 1.4 miljoen aan binnenkomende transfersommen komt de Zwolse omzet niet boven die van NAC Breda.
Ook wat betreft het eigen vermogen (52 duizend Euro op 01-07-2018) doet NAC het momenteel niet slecht. De parel van het zuiden drijft dus niet alleen op recettes maar is ook overall financieel een goede Eredivisie club.
Als je FC Bal-op-het-dak in de Eredivisie zou droppen, dan kunnen ze zich met de beste wil ter wereld niet handhaven. Het bovenstaande laat zien dat NAC niet in een dergelijke positie is.
In tegenstelling tot FC Bal-op-het-dak zijn de voorwaarden om in Breda een stabiele eredivisieclub neer te zetten aanwezig.
Echter, blijkbaar zijn het spelersmateriaal en technische staf hier niet toe in staat.
Waar gaat het mis?

Spelersrekrutering

In het geval van NAC scheiden we de samenstelling van de selectie in vier delen.
Als eerste zijn er de reguliere contractspelers die externe zijn aangeworven (transfervrij of niet).
Daarnaast schuiven er spelers door uit de eigen jeugd. Ook komen er huurlingen. Deze groep splitsen we in tweeën. Spelers die gehuurd worden van Manchester City en spelers die van andere clubs gehuurd werden.
Om dit goed te kunnen doen bekijken we de selecties vanaf 2016/2017, de eerste jaargang waarin NAC vol inzette op de link met Engeland.

In 2016/2017 kwam een vijfde van alle speelminuten voor NAC in de Jupiler League van spelers van Manchester City.
Twee keer meer dan van spelers uit de eigen jeugd. Ook kwam een substantieel deel van de speelminuten van huurspelers. Met deze spelersgroep kwam NAC in de reguliere competitie niet verder dan de vijfde plaats, maar via de nacompetitie wisten ze alsnog te promoveren.
Wat zegt dit alles over de rekrutering? Laten we beginnen met wat theorie. Er is geen unieke strategie omtrent selectiesamenstelling die beter is dan alle andere strategieën.
Wel zijn er verschillende strategieën voor verschillende doelen. Huurlingen zijn met name goed voor korte termijn doelstellingen.
Na één of twee seizoenen zijn ze namelijk weg en meestal zonder dat ze iets opleveren. Eigen jeugd heeft op de lange termijn weer meer nut. Door minuten aan eigen jeugd te geven worden ze beter en kunnen ze later voor meer geld worden verkocht (of op een hoger niveau presteren binnen de eigen club).
Aankopen kunnen zowel voor korte als lange termijn gebruikt worden.
40% van de speelminuten is gegaan naar spelers zonder toekomstwaarde voor de club (Man City + Huur). Als dit alleen een vijfde plaats had opgeleverd zou je kunnen stellen dat de rekrutering had gefaald. Aangezien NAC toch promoveerde zou dit echter te kort door de bocht zijn.
Laten we dan naar de markt kijken. Alleen Cyriel Dessers werd verkocht (aan FC Utrecht).
Van de andere spelers die vertrokken speelt alleen Manchester City huurling Brandon Barker momenteel op een aantoonbaar hoger niveau dan NAC in 16/17 (rotatiespeler bij Championship team Preston North End).
Daarnaast speelde de in de winterstop vertrokken Kevin van Diermen nog een rol bij De Graafschap waarmee hij in 2017/2018 promoveerde waarna hij prompt naar de amateurs overstapte. Voor de rest vertrokken er in de zomer van 2017 spelers die momenteel vaak marginale rollen bij kleinere teams vervullen.
Een eerste voorzichtige conclusie is dat de markt niet onder de indruk van de Bredaase prestaties en selectie was. Daarnaast lijkt het er op dat een groot deel van de spelers in de selectie van 16/17 op een niveau speelde dat ze later (nog) niet hebben weten te overtreffen.
Het kan natuurlijk zijn dat de markt in vuur en vlam was voor de mannen in geel, en dat alleen wrakhout mocht vertrekken waardoor de bovenstaande conclusies voorbarig zijn. Om dit te kunnen beoordelen kijken we naar de selectie van 2017/2018.
Zoals uit Figuur 4 blijkt verschoven de speelminuten vooral in de richting van de Manchester City huurlingen. Dit kwam niet door een toename van het aantal spelers, maar door de toegevoegde waarde en fitheid van spelers als Manu Garcia, Angelino, en Pablo Mari.
Hoewel NAC een tijdje in de degradatiezone stond, wist de club onder leiding van deze Spanjaarden zich rechtstreeks te handhaven. Kortom, dit seizoen was de selectie goed (genoeg) samengesteld.
Dit bleek ook in de recente transferzomer.

Manu Garcia (Toulouse) en Angelino (PSV) spelen momenteel op een duidelijk hoger niveau. Thierry Ambrose (Lens) en Pablo Mari (Deportivo La Coruna) spelen op het tweede niveau in een sterker land, iets wat voor Manchester City mogelijk ook telt als een promotie.
Voor de contractspelers gaat dit verhaal echter niet op. Rai Vloet is volgens transfermarkt.com nog wel voor 600.000 Euro verkocht aan FC Chiasso, en heeft sindsdien bij Frosinone zelfs enkele minuten in de Serie A mogen maken, maar de andere vertrekkende spelers hebben sindsdien weinig inspirerends meer van zich laten horen.
Kortom de link met Manchester City lijkt zich uit te betalen, maar voor de rest lijkt de spelerswerving bij NAC weinig kwaliteit op te leveren.

Maar goed, dat is op basis van twee seizoenen.
Tijd om te kijken naar het lopende seizoen.
Dit seizoen is er een flinke omslag in de minutenverdeling binnen NAC.
Zoals weergegeven in Figuur 5 zijn slechts zeven procent van de speelminuten is tot op heden vervuld door Manchester City huurlingen. Dit aandeel gaat niet naar huurlingen van andere clubs, maar met name naar contractspelers die door andere clubs zijn opgeleid.
Dit komt niet alleen doordat er minder huurlingen vanuit Engeland zijn overgekomen.
Dit seizoen zijn er tot op heden vier Manchester City huurlingen voor NAC uitgekomen. Slechts één van hen (Erik Palmer-Brown) heeft in de competitie meer dan één keer negentig minuten volgemaakt.
Arijanet Muric heeft één keer een volledige wedstrijd gespeeld voordat hij door een keeperscrisis in Manchester werd teruggeroepen. Paolo Fernandes heeft dankzij blessures sinds september negen competitieminuten gespeeld, terwijl Luka Ilic sinds november geblesseerd is.
Op zich hoeft dat geen probleem te zijn. Het had voor de club goed kunnen zijn om zich na het geslaagde seizoen 2017/2018 los te maken van de invloeden uit Engeland om volledig op eigen benen te staan.
Vitesse maakt bijvoorbeeld nu de keuze om minder te huren van Chelsea en meer in te zetten op eigen jeugd. Echter, je moet er dan voor zorgen dat je op eigen kracht een goede selectie kan samenstellen, en dat is dit jaar niet gelukt.
Met Mounir El Allouchi en Daan Klomp heeft de club twee spelers uit eigen jeugd die een significant aantal minuten maken, maar verder zijn het vooral invalbeurten. Hoewel het beter kan, is de jeugdopleiding hiermee bepaald niet de levensader van de selectie, terwijl het volgens de vertrokken TD Hans Smulders wel de bedoeling is om te focussen op (jeugd)ontwikkeling.
71% van de speelminuten komt dit seizoen van spelers die extern zijn gehaald, en deze spelers zijn niet goed genoeg. Natuurlijk heeft de club last gehad van enkele blessures (Sporkslede, Van Anholt, Kastaneer), maar het is te makkelijk om hier alles op af te schuiven.
Het gebrek aan uitgaande transfers van contractspelers in de afgelopen seizoenen had kunnen komen door de wens om kwaliteit binnenboord te houden, maar met de huidige laatste plaats is de conclusie simpel. De club heeft de financiële middelen om een selectie voor de middenmoot op de been te brengen, maar is afhankelijk van Manchester City omdat de eigen aanwerving niet goed genoeg is.
Het is van buitenaf moeilijk te bepalen of dit door de scouting, de technisch directeur van dienst, of de cultuur achter de coulissen komt, maar dit is het punt waar de club tekort schiet.
‘NAC staat laatste omdat hun selectie niet goed genoeg is’ klinkt als een open deur. Het punt is echter vooral dat dit niet nodig is. Als Excelsior, of De Graafschap, of Emmen, of VVV, of Fortuna Sittard laatste had gestaan dan had dit verklaard kunnen worden door een combinatie van pech en gebrek aan financiële mogelijkheden.
In het geval van FC Twente en Sparta vorig seizoen kwam de kwaliteit van de selectie er net niet vaak genoeg uit. Maar bij NAC zit de kwaliteit er niet in terwijl de omstandigheden voor de club ideaal zijn.
In het hierboven aangehaalde interview geeft Smulders aan waar het extra geld van NAC (ten opzichte van kleinere clubs) aan besteed wordt, en dan is de conclusie dat de Return On Investment ondermaats is.

Spelersprestaties

Laten we ten slotte kijken waar het dit seizoen precies verkeerd gaat. Te beginnen met de scorebordjournalistiek van Tabel 1.

Zowel qua doelpunten voor als tegen gaat het dit seizoen slechter met de club. Vooral verdedigend zijn er problemen. Na 22 wedstrijden heeft de club 52 tegendoelpunten. In heel seizoen 2017/2018 kregen de Brabanders 57 doelpunten tegen.
Daarnaast is de club in eigen huis een middenmoter, maar weet het team buitenshuis amper het net te vinden (zes goals en twee punten in elf wedstrijden).
Het feit dat het aantal gescoorde doelpunten minder afneemt dan dat het aantal tegendoelpunten toeneemt is echter misleidend. De 22 doelpunten is het laagste doelpuntenaantal van de competitie.
Met 9.9 schoten per wedstrijd (bron), schiet het team het minst van alle teams (net iets minder dan Willem II). Dat verschil is vooral te merken in uitwedstrijden waar ze slechts 7.3 schoten per wedstrijd lossen.
Dit beeld wordt bevestigd op het moment dat we kijken naar het aantal schoten dat daadwerkelijk tussen de palen komt. Silver lining is dat de club ergens in de middenmoot staat wat betreft schoten van buiten de zestien. Dit impliceert dat de schoten die de club plaatst van redelijke plaatsen komen.
Het neemt echter niet weg dat de mannen van Van der Gaag te weinig creëren. Dit komt vooral door het vertrek van Angelino en Manu Garcia. Deze spelers hadden vorig seizoen de meeste key passes per 90 minuten (2.2 en 1.7 respectievelijk).
Dit is niet significant meer dan Mikhail Rosheuvel (2.1) of Luka Ilic (1.6), maar de Spanjaarden waren er elke wedstrijd bij. Ilic is geblesseerd, en inmiddels is Rosheuvel geschorst.
Het verschil is zichtbaar in Figuren 6 en 7.

Figuur 6 laat zien hoe de 8.62 key passes uit open spel die NAC vorig seizoen op de mat legde waren verdeeld onder de spelers. Figuur 7 geeft dezelfde 8.62 key passes voor het huidige seizoen:

Zoals het felrode segment laat zien zijn 1.4 key passes uit open play (17%) uit het team verdwenen. Dat is grofweg de aanvallende input van Manu Garcia vorig seizoen.
Wijzen op de blessure van Ilic is te simpel. De Serviër heeft nooit de 90 minuten volgemaakt, en sinds zijn blessure is er geen plan B geweest.
Ook de winterperiode heeft geen soelaas geboden, alleen thuis tegen ADO kwam NAC tot meer dan tien schoten, wat ook meteen de enige goal in de afgelopen vijf wedstrijden opleverde.
Hoewel verre van goed zijn de verdedigende cijfers minder zorgwekkend. Met 16.1 schoten per negentig minuten tegen doet de club het beter dan SC Heerenveen, De Graafschap, en Excelsior. De vaardigheid van keeper Benjamin van Leer om die schoten uit het net te houden valt te betwijfelen.
Echter, gezien de keepersoap aan het begin van het seizoen is het te makkelijk om de clubleiding daar de schuld van in de schoenen te schuiven.
Wel mag de club zich aanrekenen dat ze voor het tweede seizoen op rij dramatisch zijn in het verdedigen van spelhervattingen. Vorig seizoen kregen ze 15 tegendoelpunten uit set pieces (het meest van alle teams in de competitie), en inmiddels staat de teller reeds op 11 (alleen de Graafschap kreeg er twaalf tegen).

Conclusie:

NAC is een slapende reus. Op basis van de supporterssteun en de algemene financiële situatie valt er met goed beleid in Breda een stabiele middenmoter in de Eredivisie neer te zetten.
De afgelopen seizoenen is er gekozen voor de korte termijn resultaten, met een flinke bijdrage van huurlingen, voornamelijk uit Manchester. Dit heeft weten te verbloemen dat de club zelf niet de juiste spelers weet te vinden en/of binnen te halen. Aangezien ook de jeugdopleiding niet floreert moet er dus geconcludeerd worden dat de club nog niet op eigen benen kan staan.
Dit seizoen voldoen de spelers van Manchester City niet en weet de club met name aanvallend te weinig te scheppen.
Onderin de competitie zitten de clubs dicht genoeg bij elkaar dat de club met een paar goede resultaten en de nacompetitie volgend seizoen opnieuw in de Eredivisie te bewonderen is. Als de club echter echt op langere termijn aan zijn potentieel wil voldoen moet er niet alleen op het veld, maar voornamelijk achter de schermen iets veranderen.
Niet alleen door het huidige vervangen van min of meer alle medewerkers, maar door het opstellen van een plan dat de aanwezige mogelijkheden omzet in punten.