De 'beste' jeugdopleiding van Nederland

Voor steeds meer Nederlandse clubs is het lastig om hun beste jeugdspelers voor de club te behouden. Feyenoord en met name PSV en Ajax scouten de beste jeugdspelers van de overige betaaldvoetbalclubs terwijl de Europese (met name Engelse) topclubs weer scouten bij de traditionele top drie. Recent won AZ voor de tweede maal op rij de Rinus Michels Award voor beste jeugdopleiding van Nederland, terwijl recent onderzoek van CIES uitwees dat Ajax de tweede club van Europa is qua aantal jeugdspelers die binnen Europese competities actief zijn.
Het onderzoek van het Zwitserse CIES hield geen rekening met hoelang een jeugdspeler actief was in de desbetreffende jeugdopleiding. Een discussie die vrijwel ieder jaar in Nederland weer wordt gevoerd. Hugo Borst legde twee seizoenen geleden in Nieuwe Revu al uit dat hij niet onder de indruk is van de jeugdopleiding van Ajax: “Ajax koopt heel veel jongetjes van vijftien, zestien en zeventien jaar uit het buitenland. Ja, hallo, dat is geen opleiden. Dat is hooguit goed opkopen. Talentjes die op hun zevende naar Ajax komen en ten slotte doorbreken, zijn dun gezaaid. Het is bijna allemaal import.” Ajax kocht de laatste seizoenen inderdaad veel spelers van andere (buitenlandse) betaaldvoetbalclubs, maar ook PSV bewijst dit kunstje zeer goed te beheersen. De vraag is of je dit als iets negatiefs moet bestempelen, of dat het juist slim handelen is. Hoe vaak zie je spelers uit de F-, E-, of D-elftallen doorstromen naar het eerste? In de praktijk blijkt: niet vaak.
Ook Raymond Verheijen kraakte in zijn boek Hoe simpel wil je het hebben? de falende jeugdopleiding van Ajax. Hij noemde de Ajaxopleiding ontmanteld, een fluwelen ruïne. Verheijen schrijft dat Ajax zijn jeugdopleiding diskwalificeert door het aankopen van veel buitenlanders. De grote talenten bij Ajax – Kishna (inmiddels weg), Bazoer en El Ghazi – zijn tevens allemaal weggekocht bij andere BVO’s. Wat Verheijen betreft doet Feyenoord dat een stuk beter met spelers als Clasie, Kongolo, Vilhena en Boëtius, die allen vrijwel de hele opleiding van Feyenoord doorliepen.

De ‘beste’ jeugdopleiding

Tijd om eens te kijken welke spelers er daadwerkelijk vrijwel de hele jeugdopleiding van Ajax, PSV en Feyenoord doorliepen. Om dit onderzoek af te bakenen is er voor nu gekozen om alleen de traditionele top drie te behandelen. We zijn gaan kijken naar alle jeugdspelers van Ajax, PSV en Feyenoord vanaf het jaar 2010 die niet van een andere profclub zijn overgestapt en minimaal één minuut voor de desbetreffende club in de Eredivisie hebben gespeeld. De spelers in ons onderzoek hebben dus óf de gehele opleiding bij de club gespeeld óf zijn op vroege leeftijd (voor hun veertiende) van een amateurclub gekomen.
Voorbeeld: Memphis Depay stapte op twaalfjarige leeftijd van Sparta over naar PSV, Depay geldt dus niet als jeugdspeler van PSV. Ook Mitchell Dijks, die door Ajax op zestienjarige leeftijd werd weggehaald bij Volendam, is in dit onderzoek geen jeugdproduct van Ajax. Bij alle drie de clubs waren een paar twijfelgevallen, om één lijn te trekken zijn deze allen niet gemarkeerd als jeugdproduct.

‘Eigen kweek’ Feyenoord

Zoals Verheijen al aanhaalde in zijn boek, heeft Feyenoord een uitstekende staat van dienst als het gaat om jeugdspelers die al zeer lang in de opleiding zitten en niet zijn weggekaapt bij een andere profclub in Nederland. Maar liefst achttien spelers bereikten deze status. Jordy Clasie is de speler die de meeste competitieminuten in het eerste elftal van Feyenoord maakte en tevens de speler die voor Feyenoord het meeste geld opleverde. Met het verlengen van zijn contract kan Tonny Vilhena dit seizoen Clasie overtreffen qua aantal competitieduels. Dit is echter niet genoeg om aan het aantal speelminuten van Clasie te komen.
De Feyenoordopleiding die de trainingsmethoden van Raymond Verheijen gebruikt dankt zijn succes met name aan de kundige Stanley Brard (acht seizoenen hoofd jeugdopleidingen) en Wim Jansen, inmiddels adviseur van de jeugdtrainers. Samen met een enorm achterland met een enorme talentenpool en het lange tijd ontbreken van serieus transferbudget zorgde ervoor dat vele jeugdspelers van de Feyenoord Academy hun competitiedebuut konden maken.

‘Eigen kweek’ Ajax

De befaamde jeugdopleiding van Ajax wist in totaal veertien spelers af te leveren voor een competitiedebuut in het eerste elftal van de Ajacieden. De meest in het oog springende namen zijn Tete, Veltman, Van Rhijn en Klaassen die allen het Nederlands elftal hebben gehaald. Hoewel de Ajaxopleiding maar twee spelers minder dan Feyenoord wist af te leveren, lijkt de kwaliteit ook een stuk minder te zijn. Om de kwaliteit te meten hebben we tevens het aantal minuten in Oranje bekeken en eventuele transfersommen meegenomen. De spelers van Ajax komen nog niet eens aan de helft van het totaal aantal minuten van de Feyenoordspelers.
Bij Ajax valt tevens op dat het relatief weinig verdient aan de jeugdspelers die de laatste zes jaar het eerste elftal hebben gehaald. Dat Aras Özbiliz de speler is die het meest opleverde (€3 miljoen) is een teken aan de wand. Uiteraard zullen Klaassen, Veltman en Tete nog vele miljoenen opleveren. Maar Feyenoord heeft met Karsdorp, Van Beek en Vilhena ook nog spelers die voor miljoenen Rotterdam zullen verlaten.
Opvallende ontbrekende naam in deze lijst is misschien wel Jaïro Riedewald. Riedewald genoot een deel van zijn opleiding bij SV Overbos waarna hij overstapte naar HFC Haarlem. Hoewel hij vijf seizoenen in de jeugdopleiding van Ajax speelde (net zoveel als Martins Indi voor Feyenoord), heeft Riedewald het niet tot deze analyse geschopt omdat hij gescout is bij een profclub. Discutabel natuurlijk, maar er is één duidelijke lijn getrokken.

‘Eigen kweek’ PSV

De eigen kweek van PSV die sinds 2010 hun competitiedebuut maakten, is zeker niet rijkelijk aanwezig. De Eindhovenaren, die pas sinds enkele seizoenen de focus meer verschoven hebben richting de jeugdopleiding, zagen maar zes spelers minuten in het eerste maken. Jorrit Hendrix is in de huidige selectie van PSV misschien wel het eerste echte jeugdproduct met bovengemiddelde kwaliteiten. Uiteraard zijn in deze lijst spelers als Depay, Brenet, Locadia en Bergwijn niet meegenomen omdat zij op jonge leeftijd slim zijn weggehaald bij andere profclubs.
PSV heeft natuurlijk een groot nadeel ten opzichte van clubs als Feyenoord en Ajax, die een veel groter achterland hebben en kunnen vissen in een veel grotere vijver met voetbaltalent. En waarom zou je veel geld investeren in de kleinste jeugd als je ook zeer succesvol bent in het slim scouten en aantrekken van jong talent bij andere BVO’s. Dat de focus van PSV toch meer verschuift richting de jeugdopleiding, heeft echter als groot voordeel dat PSV niet alleen meer afhankelijk is van enkele goed gescoute talentvolle voetballers.

Geen beste methode

Zowel Feyenoord, Ajax als PSV laten de laatste jaren zien dat ze beschikken over een uitstekende jeugdopleiding. Alle drie de clubs doen het echter op een andere manier. Feyenoord lijkt vooral te mikken op talent uit de zuidelijke kant van de Randstad en spelers vanaf zeer jonge leeftijd ziet doorgroeien naar het eerste elftal. Ajax focust zich de laatste jaren op het aantrekken van talentvolle jeugd uit binnen (Bazoer, El Ghazi) en buitenland (Cerny, Dolberg) in combinatie met enkele pareltjes die toch de gehele opleiding doorlopen. PSV is bewezen succesvol met het aantrekken van Nederlandse talenten van andere BVO’s (Depay, Locadia). Groot voordeel hiervan is dat je vanaf een bepaalde leeftijd veel beter in staat bent om in te schatten of een speler de echte potentie heeft om het eerste elftal te behalen.
In hoeverre is er een beste methode? Alle drie de clubs doen het op hun manier en blijken daarin zeer succesvol. Verheijen en Borst hadden inderdaad gelijk dat Feyenoord een betere doorstroming vanuit de hele opleiding heeft. Met het oog op de toekomst kan je je afvragen of de visie van Feyenoord rendabel blijft. De afgelopen jaren worden steeds vaker de grootste talenten uit de Feyenoord Academy weggekocht waardoor Feyenoord bekocht achterblijft na jaren van geld en tijd investeren. Een gegeven dat clubs stof tot nadenken geeft. Leiden we op voor onze club, of voor het Nederlandse voetbal?
Note: transferbedragen in dit artikel zijn afkomstig van Transfermarkt.nl.