De waarde van de gelijkmaker vlak voor rust wordt overschat

Marten de Roon van SC Heerenveen was vlak na de 3-1 zege tegen Feyenoord duidelijk: “Gelukkig maken we vlak voor rust de gelijkmaker.” De aanvoerder gaf hiermee aan dat de 1-1 van Simon Thern een hele belangrijke was. Niet alleen de goal zelf was goed voor het team, ook het moment waarop dat gebeurde, werkte positief. Het zal ook zeker niet de laatste keer geweest zijn dat een voetballer zich erg gelukkig zal prijzen met een doelpunt voor rust. Maar wat is de statistische waarde van de gelijkmaker vlak voor rust?
 
Sinds 2012/13 zijn er 333 wedstrijden gespeeld waarin één van beide ploegen na 35 minuten, vlak voor rust dus, een achterstand had van één doelpunt verschil. In 206 gevallen werd de wedstrijd verloren, in 78 gevallen werd er een gelijkspel binnengesleept en in 49 situaties wist de ploeg die achterstond alsnog te winnen. Als een team na 35 minuten met één goal achter staat, houdt het gemiddeld 0,68 punten aan de wedstrijd over.
Tussen de 35e minuut en de rust kunnen er meerdere dingen met een duel gebeuren. Zo kan bijvoorbeeld het team dat op voorsprong staat deze uitbreiden, terwijl het team dat op achterstand staat de wedstrijd volledig kan laten kantelen met twee goals (een voorsprong creëren dus). We lichten twee verschillende mogelijke scenario’s uit: de huidige stand blijft gehandhaafd (er wordt dus niet meer gescoord voor rust) of het team dat achter staat scoort de gelijkmaker.
Laten we beginnen met de eerste situatie: er gebeurt niets meer voor rust. Teams die met rust nog met één goal achterstonden, wisten hun duel in 30 situaties alsnog te winnen. In 60 gevallen werd er een punt uit het vuur gesleept, terwijl het overgrote deel van de duels (130 in totaal) werden verloren. Mocht het team tussen minuut 35 en minuut 45 níét gelijkmaken, pakt het – zoals al gezegd – 0,68 punten per duel.
Wanneer deze gelijkmaker echter wél valt, komen er speciale krachten vrij bij de gelijkmakende ploeg. In achttien gevallen wisten zij hun duel alsnog te winnen, terwijl in 21 situaties het duel werd verloren. Dertien wedstrijden eindigden in een gelijkspel, wat neerkomt op een gemiddeld aantal punten van 1,29 per duel.

Teams die gelijkmaken pakken gemiddeld 1,29 punten, terwijl teams die dat niet doen slechts de helft pakken. Deze goal is niet alleen statistisch belangrijk, ook mentaal en tactisch zal hij voor een ander beeld kunnen zorgen. Het gelijkmakende team zal met een ander gevoel de rust in gaan dan wanneer de goal niet was gevallen. Bovendien is de kans aanwezig dat beide ploegen met een ander strijdplan aan de tweede helft zullen beginnen dan waarmee ze geëindigd waren. Het zal dus zeker niet ontkend worden dat een goal vlak voor rust belangrijk is.
Om te kijken of het scoren voor de thee inderdaad cijfermatig beter is dan het scoren in andere periodes, gaan we twee nieuwe meetmomenten toevoegen: het wel of niet scoren tussen minuut 25 en minuut 35 en het wel of niet scoren tussen minuut 45 en minuut 55 (vlak na rust). Bij deze meetmomenten passen we dezelfde situaties toe als bij het moment vlak voor rust.
Laten we beginnen met het scoren vlak na rust. In totaal stonden 347 elftallen met één goal achter met rust. Van deze duels werden er 41 omgebogen naar een zege, eindigden er 90 gelijk en werden er 216 verloren. Dit komt neer op een gemiddeld aantal punten van 0,61 per duel.
In deze 347 werd echter in 39 situaties de gelijkmaker op het bord gezet vóór minuut 55. Slechts acht teams wisten door te pakken naar een zege, terwijl 20 wedstrijden gelijk eindigden. Een gelijkmaker forceren vlak na rust levert dus gemiddeld 1,13 punten per wedstrijd op, beduidend minder dan het aantal punten bij een gelijkmaker vlak vóór rust (1,29). Er is geen hogere wiskunde voor nodig om hier een verklaring voor te vinden: teams die na de thee scoren hebben immers minder tijd om daarna nog iets te doen dan teams die voor de thee scoren.

Nu over naar het tweede meetmoment, na 25 minuten. In de onderzochte duels kwam het in 306 gevallen voor dat een team op een nipte achterstand stond halverwege de eerste helft. In 43 van deze wedstrijden werd alsnog de winst behaald, terwijl 83 in een gelijkspel eindigden. Teams die na 25 minuten dus met één goal achterstaan, hielden gemiddeld dus 0,69 punten over aan hun duel.
Wanneer deze achterstand na 35 minuten ongedaan gemaakt is (37 situaties), werd er elf keer doorgepakt. Zestien wedstrijden bleven steken op een gelijkspel en tien werden er dus alsnog verloren. Als je de gelijkmaker scoort tussen de 25e en de 35e minuut, levert dit gemiddeld 1,32 punten op. Mocht deze gelijkmaker niet vallen, worden er per duel nog maar 0,68 punten gepakt.

Historisch gezien is het dus inderdaad waar dat een gelijkmaker vlak voor rust belangrijker is dan een gelijkmaker vlak na rust. Per gelijkmaker voor rust pakt een team gemiddeld 1,29 punten, terwijl dit na de rust nog slechts 1,13 punten zijn. Het is dus inderdaad belangrijk om de goal te scoren vlak voor rust, aangezien hij een tijdsspanne later gemiddeld een stuk minder punten oplevert. Daarnaast heb je bij een goal vóór rust langer de tijd om nog iets extra’s te forceren dan bij een doelpunt na 45 minuten.
Toch zijn er, op basis van het verleden, betere momenten om gelijk te maken. Tussen minuut 25 en minuut 35 bijvoorbeeld. Wanneer de gelijkmaker namelijk in deze periode valt, pakt de ploeg 1,32 punten per wedstrijd. Hoewel resultaten in het verleden geen garantie bieden voor de toekomst, is een gelijkmaker tussen de 25e en de 35e minuut statistisch gezien dus niet minder belangrijk dat de gelijkmaker vlak voor rust.