Doet AZ het eigenlijk wel zo slecht?

Een blik op de ranglijst vertelt dat AZ dit seizoen slecht presteert. Ze staan voordat speelronde vijftien moet beginnen achtste. De door ons geprezen statistieken vertellen een ander verhaal. Op de ranglijst met expected points staan ze gewoon netjes vierde achter de traditionele top drie. Vertelt de echte ranglijst wel het eerlijke verhaal?

Als we de ranglijst erbij pakken dan heeft AZ na veertien wedstrijden twintig punten verzamelt. Vorig seizoen startte AZ ook niet best met vijf gelijke spelen op rij tegen laagvliegers. Toch hadden ze na veertien wedstrijden aanzienlijk meer punten verzameld dan nu, namelijk 25 punten. 

Aanval

Bij AZ is afgelopen zomer natuurlijk het een en het ander veranderd. Zo zijn er dertig doelpunten vertrokken in de vorm van Myron Boadu, Calvin Stengs en Teun Koopmeiners. Logisch dat het team van Pascal Janssen zoekende is dit seizoen.

Dat ze doelpunten missen blijkt ook uit de statistieken. Vorig seizoen hebben ze in de eerste veertien wedstrijden 36 doelpunten weten te maken. Terwijl de teller nu pas op 25 doelpunten staat. Opvallend hierbij is dat AZ niet minder effectief is in het afronden van de kansen die ze krijgen, maar dat ze simpelweg veel minder creëren. 

Vorig seizoen was voor AZ wel een uitermate goed seizoen als het gaat om doelpunten maken. Dit seizoen doet alleen Ajax het beter in vergelijking met die cijfers na veertien wedstrijden. Met 25 gescoorde doelpunten staat AZ vijfde op de ranglijst. Dat ze op de ranglijst niet in de top vijf staan, betekent ook dat ze teveel doelpunten tegen krijgen. 

De expected goals, het verwachte aantal doelpunten op basis van de kansen, is gelijk aan het aantal doelpunten dat ze hebben gemaakt. Dat betekent dat er niks schort aan de afronding. Opmerkelijk dat Pascal Janssen heeft aangegeven de transfermarkt op te willen om deze winter een spits aan te trekken aangezien daar het probleem niet lijkt te liggen. Het zou verstandiger om op zoek te gaan naar een spelmaker die meer kansen creëren voor Vangelis Pavlidis, zodat hij constanter wordt in doelpunten maken. 

Dani de Wit is momenteel topscorer bij AZ met zes doelpunten in dertien Eredivisiewedstrijden. Daarachter volgen Pavlidis en Karlsson met elk vijf doelpunten.

Pavlidis presteert met deze vijf doelpunten momenteel slechter dan je zou verwachten. De kansen die hij heeft gekregen hebben een waarde van 6,94 expected goals. Het onderpresteren is niet gek. Hij speelt pas net bij AZ en moet zich aanpassen aan de nieuwe omgeving. In eerdere seizoenen heeft hij bewezen uitstekend te presteren op gebied van expected goals. Zo scoorde hij vorig seizoen bij Willem II twaalf keer uit een expected goals waarde van elf. 

Een nieuwe spits lijkt dus iets waar Pascal Janssen juist niet naar op zoek moet. Een spelmaker heeft een veel hogere nood. Stengs was vorig seizoen de spelmaker als aanvallend middenvelder. Ondanks dat hij maar vijf assists noteerde in het gehele vorige seizoen had hij wel de hoogste hoeveelheid expected assists bij AZ. Dat is de is een maatstaf die berekent hoe groot de kans is die een speler creëert. In hoeveel gevallen de verwachting is dat een pass een assist wordt. 

Per wedstrijd had Stengs een expected assist van 0,26. Zijn vervanger, De Wit, heeft dit seizoen pas één assists gegeven en daarnaast ook maar 0,07 expected assist per wedstrijd geleverd. De Wit is een heel ander type speler dan Stengs en kan vanuit de as heel waardevol zijn met zijn loopacties en scorend vermogen. Dat betekent wel dat iemand anders de rol van Stengs moet overnemen, dat kan ook van bijvoorbeeld van de vleugel komen.

De speler in het huidige seizoen met de meeste assists is namelijk ook Pavlidis. De Griekse spits neemt dus zowel de rol van doelpuntenmaker als de rol van aangever aan. Dat geeft des te meer aan dat Pavlidis vervangen met een andere spits minder kansen zou opleveren. Dat zou niet de bedoeling moeten zijn. 

Karlsson levert dit seizoen bij AZ de hoogste expected assist waarde maar fungeert echt als buitenspeler aan de linkerkant. Hij presteert ongeveer gelijk als vorig seizoen en daar is niks op aan te merken, maar hij vult ook niet het gat als spelmaker op als het gaat om het creëren van kansen. 

Kortom, aanvallend een hele puzzel voor Pascal Janssen. Wat duidelijk is dat de aanval schreeuwt om een spelmaker die Pavlidis en De Wit meer in stelling kan brengen zodat ze meer doelpunten kunnen maken.

Verdediging

Dan over naar de tegendoelpunten. Daar is namelijk ook iets opmerkelijks aan de hand. AZ presteerde vorig seizoen in de eerste veertien wedstrijden ook niet goed. Ze kregen ongelukkige rode kaarten en speelden in sommige wedstrijden wonderbaarlijk gelijk, 3-3 tegen Fortuna Sittard en 4-4 tegen Sparta Rotterdam bijvoorbeeld. 

Ze hebben vorig seizoen na veertien wedstrijden twee doelpunten meer geïncasseerd dan nu na veertien wedstrijden. En dan voor te stellen dat AZ dit jaar geen bizarre uitslagen zoals 4-4 en 3-3 heeft gehad.

Dit seizoen is het verhaal echter dat AZ enorm onderpresteert als het gaat om tegendoelpunten. De expected tegendoelpunten ligt dit seizoen maar op 13,14, terwijl ze in werkelijkheid achttien doelpunten tegen hebben gekregen. Dit is de aanleiding om kritisch naar de verdediging te kijken te beginnen bij de doelman. 

AZ heeft afgelopen zomer een nieuwe keeper aangetrokken om Marco Bizot te vervangen. Ze zijn gericht op zoek gegaan naar een keeper die goed kan meevoetballen. Ze hebben die keeper gevonden bij Nordsjaelland: Peter Vindahl. AZ heeft 1,8 miljoen neergeteld om hem over te nemen.

Deze week waren wij van Tussen de Linies te gast in de Showkeeperspodcast om uit te leggen hoe keepers te beoordelen met data. De conclusie: expected goals zeggen niet alles. Je kunt beter kijken naar expected goals on target. Daarbij worden alle schoten op doel meegenomen en per schot wordt bekeken hoe groot de kans is dat ze in het net belanden. Daarbij wordt voornamelijk gekeken naar de plek in het doel waar het schot terecht komt en hoe hard het schot is. 

De keeper van AZ presteert slecht op basis van deze statistiek. In figuur 3 zie je dat hij een waarde van 12,23 expected goals on target tegen krijgt. Gemiddeld genomen zou je verwachten dat hij dus ongeveer twaalf schoten doorlaat. In werkelijkheid laat hij er zes meer door. Daarnaast kun je zien dat hij moeite heeft met vrijwel alle ballen met een hoge waarde. Hij houdt dus nauwelijks de moeilijke ballen tegen. 

Deze cijfers zijn zorgelijk, te hopen is dat Vindahl zijn vorm herpakt en ook de wat moeilijkere ballen tegen gaat houden. 

De rest van de defensie presteert, gezien de expected tegendoelpunten, niet slechter dan vorig seizoen. Vorig seizoen gaf AZ 1,13 expected goals gemiddeld per wedstrijd weg, en dit seizoen ligt dat getal lager op 0,94 expected goals. Volgens deze cijfers geeft AZ dus minder kansen per wedstrijd weg dan vorig seizoen. 

Een uitgebreidere analyse naar individuele spelers is nodig om uit te zoeken of AZ echt even goed verdedigd als vorig seizoen. De zorgen voor Pascal Janssen zullen vooral liggen bij de keeper. 

Doet AZ het slecht?

Welke ranglijst vertelt nu het eerlijke verhaal? AZ presteert dit seizoen niet goed. Ze doen het een stuk slechter dan vorig seizoen na veertien wedstrijden. In vergelijking met vorig seizoen creëren ze vooral een stuk minder kansen, maar tegelijkertijd geven ze minder kansen weg. De ranglijst met verwachte punten neemt dit over en schat AZ hoog in doordat ze verdedigend stabiel lijken. 

Dit is alleen niet de realiteit. Verdedigend vliegen er veel te veel schoten in en dat wordt niet gecompenseerd door meer doelpunten, zoals vorig seizoen. Dat zorgt dat de realiteit is dat ze achtste staan op de ranglijst met echte punten. Een plek veel te laag voor AZ dat mee hoort te doen met de top drie.