Eredivisie in Cijfers XL – Speelronde 18

Waar in enkele grote competities de hele winter wordt doorgespeeld, was het laatste fluitsignaal in Feyenoord – Roda het begin van enkele lege weken. Tijd om niet alleen speelronde 18 te bekijken, maar de hele eerste seizoenshelft. Een extra uitgebreide Eredivisie in Cijfers!

Spelers

De eerste seizoenshelft zijn een aantal spelers met name in aanvallende zin positief opgevallen. Voordat we naar onze standaardrubrieken gaan geven we daarom eerst in Tabel 1 een lijst met de meest productieve spelers per team. We definiëren productiviteit als de som van alle assists en goals die een speler heeft gescoord.

Deze tabel is niet gecorrigeerd voor het aantal gespeelde minuten. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat Nicolai Jørgensen niet als de meest productieve speler van Feyenoord in de lijst staat. Toch vallen enkele namen op.
Bij Heerenveen staat bijvoorbeeld rechtsachter Denzel Dumfries in de lijst. Dumfries had een flitsende start, maar kon die vervolgens (niet geheel onverwacht) niet voortzetten. Ondanks de aanwezigheid van spelers als Martin Ødegaard en Reza Ghoochannejhad is Dumfries toch het meest productief. Misschien had trainer Jurgen Streppel eerder moeten kiezen voor Henk Veerman in de spits?
Bij PEC Zwolle wordt met name Younes Namli bewierookt (ook door ons). Zijn uiteindelijke output is echter laag. Zelfs Bram van Polen (drie goals, één assist) heeft dankzij enkele penalties meer output dan de Deen (twee goals, één assist). Dit leidt ons tot het eerste discussiepunt: zijn Younes Namli, Martin Ødegaard en Milot Rashica overgewaardeerd? [het is niet vreemd dat Tim Matavz het meest productief is bij Vitesse, maar Rashica heeft een erg lage output]
Bij de topclubs zijn de namen in zekere zin logisch. Als je zegt dat David Neres en Alireza Jahanbakhsh het meest productief zijn geweest voor respectievelijk Ajax en AZ, dan klinkt dat niet geheel vreemd. Echter, een ander perspectief is dat Hakim Ziyech en Wout Weghorst niet de meest productieve spelers van deze teams zijn geweest, en dat klinkt eventueel wel vreemd.
Zeker aangezien deze spelers het consistent goed hebben gedaan in onze standaard lijstjes. Na elke speelronde hebben wij bijvoorbeeld een top tien gemaakt van spelers op basis van het aantal non-penalty schoten binnen de zestien. Deze indicator is namelijk een goede voorspeller van het aantal gescoorde (non-penalty) doelpunten. Om voor deze lijst in aanmerking te komen moeten spelers minstens de helft van alle speelminuten hebben meegedaan. Als afsluiter van deze seizoenshelft geven we dit keer in Tabel 2 niet de top tien, maar de top twintig.

Opvallend in deze tabel is de afwezigheid van spelers van PEC Zwolle. Naast de nummer vier van de competitie hebben ook VVV, Excelsior, FC Twente en Roda JC geen vertegenwoordiger in deze tabel.
Wat overigens ook opvalt is dat nu, aan het eind van de competitiehelft, Luuk de Jong cijfermatig beter scoort dan Wout Weghorst (en Kasper Dolberg). Niet allen qua schoten, maar ook qua non-penalty goals per 90 minuten.
Wie niet in de top twintig staat is Mimoun Mahi, mede vanwege zijn afhankelijkheid van penalty’s. Mahi is uit op een transfer en vindt de Premier League niet onrealistisch voor hem. Daarover logischerwijs ons tweede discussiepunt: Op welk niveau / in welke competitie hoort Mimoun Mahi thuis?

Tabel 3, onze gebruikelijke tabel met key passes die niet voortkomen uit spelhervattingen, wordt meer gedomineerd door de topteams dan Tabel 2. Zo hebben Ajax, Feyenoord en PSV alle drie vier spelers in de top 20. Opvallend is dat er zowel in Tabel 2 als in Tabel 3 een speler van Sparta terug te vinden is. Dit ligt niet direct in de lijn der verwachting van een team dat in zeventien wedstrijden dertien keer heeft weten te scoren.
Ten slotte is er Tabel 4, de combinatietabel van het aantal key passes en schoten van binnen de zestien. Deze tabel werd gedurende de eerste seizoenshelft logischerwijs gedomineerd door de topteams. Spelers van ‘kleinere’ teams die in deze top twintig zijn terug te vinden zijn mogelijk klaar voor een stap omhoog.

Brandley Kuwas is de eerste speler van een kleiner team, maar hem hebben we al eerder uitvoerig beschreven. Ook Bjorn Johnsen, Youness Mokhtar en Giovanni Korte hebben in eerdere edities van Eredivisie in Cijfers aandacht gekregen.
Volgens transfermarkt.com loopt het contract van Mokhtar deze zomer overigens af. PSV heeft momenteel genoeg aanvallers, en ook Ajax heeft in 2018 wanneer Hassane Bandé komt genoeg opties voorin.
Aangezien AZ vooral inzet op de eigen jeugd lijken FC Utrecht en met name het Eredivisie-georiënteerde Feyenoord de meest logische Nederlandse kandidaten om de speler van Zwolle over te nemen. Maar dat is slechts één mening. Vandaar het volgende discussiepunt: bij welke club moet Youness Mokhtar een contract tekenen?
Voordat we naar de speler van de week gaan, nog een bonustabel met enkele feitjes/weetjes omtrent spelers in de Eredivisie:

En dan de speler van de week. We kijken hierbij naar de schoten tussen de palen en de key passes die een speler geeft. Dit heeft de afgelopen weken voor enkele dilemma’s gezorgd. Hakim Ziyech komt door zijn speelstijl en goede teamgenoten vrijwel elke speelronde hoog in deze ranking te staan; ook als hij niet goed speelt. Willen we om de week Hakim Ziyech als speler van de week, of niet?
We hebben regelmatig kritiek op Ziyech, met name vanwege zijn slechte schotlocaties. Maar dat neemt niet weg dat hij een topspeler is in de Eredivisie. Deze achttiende speelronde moeten we kiezen tussen hem (vier schoten en zes key passes) en Ousamma Idrissi van FC Groningen (zes schoten en twee key passes). Cijfermatig moet het Ziyech zijn, maar Idrissi zijn prestatie is eventueel meer bijzonder.
Deze keer kiezen we als speler van de week voor Hakim Ziyech. Wel stellen we de volgende vraag als discussiepunt: Als Ziyech weigert zijn schietstijl aan te passen, kan hij dan een top 5 competitie aan? De gedachte hierachter is als volgt: in de vijf sterkste competities (Premier League, La Liga, Bundesliga, Serie A en Ligue 1) krijg je veel minder kansen dan in de Eredivisie, en wordt balverlies je meer aangerekend. Dit is één van de redenen dat Memphis Depay niet slaagde bij Manchester United.
Persoonlijk zie ik Ziyech slagen bij een subtopper in de Ligue 1 of Serie A, maar verder niet. Alternatieve standpunten zijn natuurlijk van harte welkom.

Teams

Voor de teams zijn er logischerwijs geen Top 20 lijstjes, wel is er speciale aandacht voor Ajax, en algemene beschouwingen omtrent de eerste helft van het seizoen.

Ajax is op weg naar het kampioenschap! Goed, dat is misschien een wat optimistische interpretatie, maar door in tegenstelling tot vorig seizoen te winnen van Willem II hebben ze nu een punt méér gehaald uit de achttien gespeelde wedstrijden dan vorig seizoen. Doordat PSV tegen Vitesse niet meer punten kon halen (vorig jaar won PSV met 1 – 0) is Ajax nu virtueel eerste.
De veelgestelde vraag is dus: waarom moest Marcel Keizer weg? Als we er van uitgaan dat ook met Keizer aan het roer de Ajacieden van Willem II zouden hebben gewonnen, dan is het vreemd dat de trainer moest vertrekken. Natuurlijk, FC Twente speelde Ajax eerder in de week uit de beker, en onder Peter Bosz was er Europees veel meer succes dan onder Keizer.
Dat laatste is echter al maanden bekend, en ook vorig seizoen werd er in december verloren in de beker. Qua voetbal is er veel aan te merken geweest op het spel van Ajax, maar juist de afgelopen weken gaan de resultaten in ieder geval de goede kant op. Onze conclusie, en tegelijk het volgende discussiepunt: Marcel Keizer heeft niet gefaald bij Ajax.
We volgen meteen met een discussiepunt over de beoogde opvolger. Erik ten Hag heeft vorig seizoen een topprestatie geleverd met FC Utrecht. In het huidige seizoen staat de club met een zesde plaats ook boven de verwachting op basis van de begroting. Echter, het team is ten opzichte van vorig seizoen elf punten kwijt. Daarom is het discussiepunt: Voordat Ten Hag een stap omhoog maakt is het voor zijn ontwikkeling goed om de mindere periode bij FC Utrecht mee te maken.

Ook op basis van xG doet Ajax het prima. Cijfermatig was de winst op Willem II overtuigend. Dit zorgde er tegelijkertijd voor dat de Tilburgers in Tabel 7 zijn terug te vinden op plaats zeventien. Met de achterstallige wedstrijd in het achterhoofd is het gat naar Feyenoord echter niet gigantisch groot. Wel staat PSV inmiddels dichter bij AZ dan bij Ajax. Voordat we deze analyse verder doortrekken, kiezen we eerst het team van de week.
Deze week waren er twee realistische kandidaten. Ajax is al veel besproken, en gezien onze twijfels over het ontslag van Marcel Keizer willen we hen niet per se belonen voor hun overwinning op Willem II. In plaats daarvan kiezen we als team van de week voor ADO Den Haag. De hofstedelingen wonnen overtuigend van de revelatie van de eerste seizoenshelft; PEC Zwolle. Aangezien ze vorig seizoen deze onderlinge wedstrijd verloren stijgen ze zowel in Tabel 6 als Tabel 7; een logische keuze dus voor deze terugkerende accolade.
Terug naar de verschillen in xPunten volgens Tabel 7. In Tabel 8 kijken we naar de eindstandvoorspellingen van de individuele teams. We kijken naar de huidige stand, de stand op basis van het SCoRe systeem (Tabel 6), xPunten (Tabel 7), en een combinatie van de huidige stand en xPunten (kolom ‘Voorspelling’).
Deze combinatie is een som van het huidig aantal punten, plus het aantal te spelen wedstrijden maal de xPunten per wedstrijd. Een voorbeeld: PSV heeft 46 punten en heeft een xPunten/wedstrijd van 1.95. 46 + 16*1.95 = ~77 punten.

De eindkolom in deze tabel geeft de minimum en maximum ranking op basis van alle kolommen behalve ‘xPunten’. xPunten geeft aan waar teams hadden moeten staan, maar de punten die ze vergeten zijn te pakken (of extra hebben meegesnoept) zijn voor altijd kwijt.
Zeven teams komen aan het eind van het seizoen in aanmerking voor Europese plaatsing. Voor die zeven plaatsen komen momenteel acht teams in aanmerking. Er is weinig reden om SC Heerenveen nog een realistische kans toe te dichten aangezien noch de resultaten uit het verleden, noch de resultaten uit het heden ze in de subtop plaatst.
Zes teams lijken al zeker van een plek in de top zeven. De zevende plaats wordt een gevecht tussen Vitesse en ADO. Vitesse lijkt op alle punten beter, behalve dan dat ADO op het moment van schrijven twee punten meer heeft (en een wedstrijd meer gespeeld).
Aan de onderkant van de tabel zijn er twee groepen. De twee teams die tegen directe degradatie strijden (Roda en Sparta). En de drie teams die tegen de nacompetitie vechten (Willem II, NAC, en FC Twente). Aangezien het verschil in het SCoRe systeem in het doelsaldo zit, lijkt Sparta de beste kaarten te hebben voor plek zeventien. Vraag is of trainer Dick Advocaat daar genoegen mee neemt.
FC Twente lijkt de beste mogelijkheden te hebben om zich veilig te spelen. Aangezien NAC met de nalatenschap van Go Ahead Eagles zit wat betreft het SCoRe systeem, lijkt Willem II richting plaats zestien te gaan. Dit alles betekent dat vijf teams ceteris paribus weinig meer op het spel hebben staan dit seizoen.
‘Ceteris paribus’ betekent ‘als al het overige gelijk blijft’. Dit gaat natuurlijk niet het geval zijn. De transferperiode komt er aan. Dit kan clubs een boost geven als ze één of twee versterkingen kunnen halen, maar ook in de problemen brengen als enkele dragende spelers vertrekken. We houden daarom graag nog een slag om de arm voor de komende seizoenshelft.

Bonus

Er zijn enkele verzoekjes binnengekomen. Als eerste kijken we naar de mate waarin teams ‘breien’ versus doelgericht zijn. We kijken hierbij naar twee indicatoren. Als eerste naar het gemiddeld aantal passes per schot in open spel. Schoten uit spelhervattingen tellen we dus niet mee. Daarnaast kijken we naar het aantal succesvolle passes per schot. De gedachte is dat je erg direct kan spelen, maar door kwaliteitstekort niet tot een schot komt. Deze data zijn te vinden in Tabel 9.

Opvallend is de hoge score van Feyenoord. De Rotterdammers passen de bal net zo vaak rond als Heracles voordat ze aan schieten toekomen. Dit is extra opvallend aangezien beide indicatoren ook een redelijke voorspeller lijken van het aantal punten. Teams die minder (goede) passes per schot nodig hebben staan vaak ook hoger op de ranglijst.
De verdedigende equivalent van deze statistiek is ‘Passes Allowed per Defensive Action’ (PApDA). Dit betreft het aantal succesvolle passes dat een team tegen krijgt per gemaakte interceptie, tackle of overtreding. Dit geeft een indicatie van hoeveel druk een team zet op de bal/man. Een lager cijfer betekent dat een team sneller de bal (terug)wint.

Waar in Tabel 9 Feyenoord opviel, valt in Tabel 10 PSV op. De Eindhovenaren hebben moeite om de bal te veroveren. Ook hier valt op hoe goed deze tabel overeenkomt met de echte stand. Verder valt op dat Vitesse in zowel Tabel 9 als Tabel 10 lager staat dan verwacht.
Er was ook een tweede verzoek. Een analyse van succes bij dode spelmomenten. Hiervoor hebben we enkele data bij elkaar geplaatst in Tabel 11.

Per team geeft de tabel achtereenvolgens:

• Het aantal set pieces
• Het aantal spelhervattingen (SP) dat bij een teamgenoot aankwam
• Hoeveel procent van het totaal accuraat was
• Hoeveel doelpunten dit opleverde
• Hoeveel goals per spelhervatting een team maakte
• Hoeveel goals een team per accurate spelhervatting maakte

De cijfers van met name Feyenoord en FC Utrecht zijn teleurstellend, al hebben beide teams een wedstrijd minder gespeeld. Aan de andere kant zijn met name ADO, Twente en Willem II verrassend goed in spelhervattingen.
Voor Twente en met name Vitesse is het van belang om de spelhervattingen beter te trappen. Minder dan 60% komt aan bij een medespeler, maar wanneer dat zo is (laatste kolom), dan is er een bovengemiddelde kans op een doelpunt. Dit in tegenstelling tot Sparta dat ook weinig goedgerichte set pieces heeft, maar ze niet in goals omzet zelfs als ze wél aankomen.

Vooruitblik

De competitie gaat verder op dinsdag 16 januari. Dit is echter niet het begin van de negentiende speelronde, maar een inhaalwedstrijd van de sneeuwronde.

• Het betreft de eerste wedstrijd van Dick Advocaat bij Sparta als coach. Thuis mag hij proberen om Vitesse punten afhandig te maken.

Op vrijdag 19 januari gaat de negentiende speelronde wel van start.

• Virtueel staat FC Utrecht in al onze standen zesde. Om hun vierde plaats van vorig seizoen te heroveren moet er thuis gewonnen worden van AZ. Vraag is, met welke coach gaan de Domstedelingen dit doen?
• Voor Roda JC begint op zaterdag 20 januari de tweede seizoenshelft met het volgende degradatieduel. Kan Gert-Jan Verbeek FC Twente in de winterstop naar zijn hand zetten en richting plek veertien gaan?
• PEC Zwolle kreeg een onverwacht zware nederlaag te verwerken vlak voor de winterstop. Kunnen ze tegen NAC, dat juist onverwacht won van FC Utrecht, de draad weer oppakken?
• ADO is niet favoriet om in de top zeven te eindigen. Echter, een goede reeks, te vervolgen met een thuisoverwinning op VVV, kan Vitesse onder druk zetten.
• Ook op zaterdag speelt Vitesse voor de tweede keer. Kan SC Heerenveen in Arnhem gebruik maken van het midweekse programma van het team van Henk Fräser?
• De vorige Rotterdamse derby was geen groot succes voor Sparta. Op zondag mogen ze echter voor de tweede keer op rij thuis spelen; dit keer tegen Excelsior.
• Midden in de transferperiode leek het de KNVB een goed idee om een topper in te lassen. Ajax was tot nu toe samen met PSV het meest succesvol in topwedstrijden. Kunnen ze thuis ook Feyenoord verslaan?
• We hebben in onze rubriek veel kritiek gehad op het FC Groningen van Ernest Faber. Inmiddels zijn de Noorderlingen, met of zonder Mimoun Mahi, redelijk veilig. Tegenstander Willem II hoopt thuis ook een grote stap naar handhaving te kunnen maken.
• Als afsluiter de koploper. Op het moment van aftrappen in Almelo weet PSV wat het resultaat in de klassieker is. Weten ze ook hoe ze Heracles de punten afhandig kan maken?

Ook in het nieuwe jaar zullen wij terug zijn met alle rankings, standen en statistieken. Voor nu wensen we alle lezers van harte een Vrolijke Winterstop en een Gelukkige Transferperiode toe!
Noot: Statistieken in dit artikel zijn tenzij anders vermeld mogelijk gemaakt door Opta en geraadpleegd via WhoScored.