Eredivisie in Cijfers: eerste seizoenshelft (deel 2)

Een aantal dagen geleden publiceerden wij een terugblik op de eerste seizoenshelft aan de hand van alternatieve rangen en standen: Eredivisie in Cijfers.
Hierin behandelen we met name de spelers.
Nu komen de team statistieken aan bod.
Wat viel ons op?

Overmacht top-2

Twee teams hebben zestig keer gescoord en acht tegendoelpunten toegelaten in de eerste seizoenshelft.
PSV wist dit iets beter te spreiden en daarom staan ze twee punten voor op Ajax.
De rest van de ranglijst is wat betreft het kampioenschap gezien.
Vermoedelijk denkt Giovanni van Bronckhorst daar anders over. If so dan raden we hem aan om (als dat is toegestaan) flink geld in te zetten op een kampioenschap van Feyenoord aangezien de grote wedkantoren de Rotterdammers 1% kans geven om aan het eind van het seizoen nog bovenaan te staan.
Laten we de dominantie van de top twee eens afzetten tegen enkele andere competities.
Tabel 9 vergelijkt enkele kerncijfers van de top 12 competities op basis van de UEFA coëfficiënten.

* PSG heeft respectievelijk twee en een wedstrijd minder gespeeld dan de nummers 2 (Lille) en 3 (Lyon)
** Genk heeft een wedstrijd meer gespeeld dan nummer 2 Club Brugge
Op het eerste gezicht lijkt de overmacht van PSV en Ajax niet uit de toon te vallen. Het gat met Feyenoord is significant, maar sommige andere competities hebben een groter gat tussen de nummer een en de nummer drie. Dan hebben we in Nederland ook nog eens geluk met de tweestrijd bovenaan.
De Ligue 1 en Serie A lijken al te zijn beslist (over de Oostenrijkse Bundesliga zullen we maar niet beginnen).
Zijn alle waarschuwingen over het gebrek aan tegenstand dan voor niets?
Nee.
De Eredivisie is de enige competitie waar de koploper meer dan drie doelpunten per wedstrijd scoort.
Veel meer.
Nu is verdedigen al jaren optioneel in de Eredivisie, maar momenteel scoort de top twee gemiddeld een vol doelpunt meer per wedstrijd dan vorig jaar. Mocht Sean Dyche bij Burnley ontslagen worden, kan iemand hem dan alsjeblieft naar Nederland halen?

Tabel 10 geeft hetzelfde beeld. In deze tabel worden de resultaten van dit seizoen afgezet tegen dezelfde wedstrijden afgelopen seizoen.
Willem II – Vitesse van 2017/2018 wordt dus vergeleken met Willem II – Vitesse 2018/2019. Als directe promovendus vergelijken we de resultaten van Fortuna Sittard met die van de ‘beste’ degradant; Roda JC. Emmen vervangt Sparta en De Graafschap vervangt Twente.
Er wordt meer gescoord (44 doelpunten) dan in dezelfde wedstrijden afgelopen seizoen, wat de stelling dat verdedigen niet verplicht is extra kracht bijzet.
Ook zijn Ajax en PSV twee van de meest verbeterde teams in vergelijking met vorig seizoen. Dit is niet normaal. De teams stonden vorig seizoen aan de top van de eindstand, dus hadden zij minder ruimte tot verbetering. Het gat naar de rest van de competitie is dus gegroeid.
Opvallend is dat PEC Zwolle niet zo veel is gedaald. Aan de ene kant komt dit doordat hun tweede seizoenshelft vorig seizoen al slecht was, aan de andere kant hebben ze de eerste seizoenshelft tegenstanders gehad waar ze het vorig seizoen ook moeilijk mee hadden.
Voor enkele andere teams waarvan de terugval vaak genoemd wordt, klopt het beeld wel. AZ spant de kroon, terwijl ook Excelsior en NAC een zorgwekkende terugval beleven.
In het geval van AZ en NAC moet wel benoemd worden dat ze vorig seizoen juist flink zijn gestegen. Een terugval was ietwat te verwachten. Wat dat betreft heeft FC Groningen een probleem aangezien zij voor het tweede seizoen op rij in de achteruit staan.
De trotse koploper is VVV dat momenteel achtste staat in de competitie. Ook vorig seizoen deden ze het voor de winterstop prima.
Toen leken de spelers echter mentaal op vakantie te gaan zodra ze zich veilig gespeeld hadden. Als Maurice Steijn dit kan voorkomen zijn de Venlonaren zowaar een kandidaat voor een play-off plaats. Ook noemenswaardig is dat VVV voor het tweede seizoen op rij minder doelpunten tegen krijgt.
Misschien is het minder leuk om te zien, maar verdedigen levert punten op.
Iets anders dat punten oplevert zonder ‘mooi voetbal’ te heten zijn de al eerder benadrukte spelhervattingen. 22% van de doelpunten (exclusief penalties en eigen doelpunten) in de Eredivisie dit seizoen komt uit spelhervattingen.
Als je hier als trainer tijd en aandacht aan besteedt kun je hier een serieus voordeel uit halen.

Emmen heeft 16 velddoelpunten gemaakt. De helft daarvan kwam uit spelhervattingen. Uit open spel maakt de club van Dick Lukkien met afstand de minste doelpunten (8) van de competitie.
Dankzij hun spelhervattingen hebben ze echter meer ‘normale’ doelpunten gemaakt dan De Graafschap, PEC Zwolle, en VVV.
AZ en datzelfde De Graafschap mogen wat meer tijd investeren in hun aanvallende spelhervattingen. Minder dan tien procent van hun doelpunten komt uit een dood spelmoment.
Verdedigend steekt PSV er met kop en schouders bovenuit. Zij hebben nog geen enkel doelpunt geïncasseerd vanuit een spelhervatting. Ook het verdedigende werk van VVV en Feyenoord is lovenswaardig.
FC Utrecht en PEC Zwolle mogen het zichzelf aanrekenen dat ze zo veel doelpunten tegen krijgen uit set pieces. Elke wedstrijd komen dergelijke verdedigende situaties voor, en ze zijn trainbaar.

Expected Goals (xG)

Een van de meest gebruikte indicatoren om het onderliggende niveau van een team te bepalen is Expected Goals (xG).
Een schot kan twee uitkomsten hebben; doelpunt (1) of geen doelpunt (0). Echter, de kans dat een schot een doelpunt wordt is niet altijd hetzelfde.
Een kopbal van de rand van de zestien gaat er minder vaak in dan een schot van drie meter afstand.
Elk schot heeft daarom een verwachte waarde tussen 0 en 1. Hoe hoog die verwachte waarde is, kun je door middel van veel data schatten.
Als er van de honderd kopballen van de rand van de zestien zes in vliegen, dan is de verwachte waarde van zo’n kopbal 0.06.
Dat is de xG waarde van een schot.
Tel alle xG waardes binnen een wedstrijd op, en je hebt vaak een betere indicatie van de krachtsverhouding dan door middel van scorebordjournalistiek.
Echter, de echte waarde van xG zit op middellange termijn.
Als over een wedstrijd of 10-15 een team veel hoger scoort dan xG aangeeft, dan is het niet onwaarschijnlijk dat ze een terugval gaan beleven.
Is de xG hoger dan hun aantal doelpunten, dan heeft het team waarschijnlijk een periode pech gehad.
Als een dergelijke discrepantie veel langer dan 15 wedstrijden duurt, dan is er waarschijnlijk een onderliggend probleem. Zo hadden Sparta en FC Twente vorig seizoen een veel hogere xG dan dat ze waar wisten te maken.
De gevolgen voor deze clubs zijn bekend.
Even terug naar die 0.06. De ene kopbal is natuurlijk de andere niet. Als je de juiste data hebt kun je van alles mee nemen in je schatting.
In vergelijking met vorig jaar heeft Statsbomb bijvoorbeeld nieuwe, betere data ontwikkelt om een betere schatting te kunnen maken.
Die data zijn helaas niet publiekelijk toegankelijk.
Daarom gebruiken wij gratis data van WhoScored. Die data hebben minder details en zijn voor individuele wedstrijden minder betrouwbaar. Echter, over zeventien wedstrijden vormen dergelijke gratis data ook een vrij goede voorspeller.

De bovenstaande tabel geeft het verwacht aantal doelpunten voor, tegen, en het verschil tussen de twee.
Aan de uiteinden van de lijst loopt het model een beetje vast. Schoten van Ajax en PSV van binnen de zestien komen waarschijnlijk van betere plaatsen dan voor De Graafschap en NAC maar krijgen dezelfde waarde toegewezen.
Daarnaast zijn de aanvallers van de topclubs over het algemeen beter dus zetten zij hun schoten vaker om in doelpunten.
Daarnaast moet worden opgemerkt dat in de tabel geen conversie is gemaakt naar een verwacht aantal punten.
Een team dat de ene wedstrijd een xG van 6.00 scoort en de wedstrijd daarna 0.00 doet het dus even goed als een team die beide wedstrijden 3.00 haalt. Dit terwijl het tweede team waarschijnlijk meer punten haalt met dergelijke scores.
Dit blijkt ook uit de plek van Excelsior.
De Rotterdammers staan onder aan Tabel 11 en hebben ook (na De Graafschap) in de competitie de op een na slechtste balans. Ze weten echter wel op de juiste momenten te scoren en dus punten te pakken.
Wat valt er op?
Vitesse scoort minder dan verwacht. Dit was ook af te leiden uit de individuele scores van Darfalou en Linssen.
Ook af te leiden uit de spelerstabellen is de lage xG voor Willem II. Aanvallend zijn de Tilburgers Fran Sol en niet veel meer.
Ook opvallend zijn de hoge verwachte tegendoelpunten voor VVV en Feyenoord. Beide teams wisten dit vorig seizoen veel meer te beperken.
AZ breekt echter met hun normale verdedigende zwakte. De Alkmaarders kregen voorheen meer tegendoelpunten dan te verwachten op basis van hun rangschikking. Dit seizoen scoren ze echter, zowel qua xG als daadwerkelijke tegendoelpunten, zoals op basis van hun zevende plek verwacht mag worden.
Ten slotte nog Heracles.
In tegenstelling tot AZ krijgen ze in Almelo wel veel meer tegendoelpunten dan een team op de zesde plaats normaal tegen krijgt. Op basis van xG is dat enigszins te verwachten, maar ook ietwat geflatteerd.

Score versus seizoensverwachting

Nu is het makkelijk om te impliceren dat Heracles aan hun verdediging moet werken, of Willem II aan hun aanval. Prestaties zijn voor een groot deel gebaseerd op het beschikbare budget. Tabel 12 laat zien welke clubs beter en slechter presteren dan hun budget impliceert.
De teams die het echt slechter doen dan hun budget doet verwachten zijn potentiële middenmoters/subtoppers als PEC Zwolle, NAC Breda, en FC Groningen.
Heracles en VVV hadden vorig seizoen al een goede basis waar ze op kunnen voortbouwen, maar de drie genoemde middenmoters hebben geen excuus waarom ze onder Fortuna Sittard staan.
Sowieso is in de Eredivisie het spelersverloop vrij hoog, dus met de juiste rekrutering kan een team in een transferperiode een grote sprong maken.
NAC en Groningen hadden afgelopen zomer mogelijk hun statuur tegen aangezien beide teams lang tegen degradatie vochten, maar bij PEC Zwolle is er gewoon iets mis gegaan.
Een zelfde beeld is te zien als je de geschatte spelerswaardes naast elkaar legt.
Wel moet worden opgemerkt dat deze methode iets minder zuiver is. Oudere spelers krijgen een lage marktwaarde omdat ze niet lang meer mee kunnen, en debutanten hebben een lage waarde omdat ze voordien niet gewaardeerd konden worden.
Teams met relatief veel spelers tussen de 20 en 30 jaar zullen dus een hogere waardering krijgen zonder dat ze per se beter zijn. Bovendien krijgen teams met meer selectiespelers een hogere waardering terwijl ook zij maar elf spelers tegelijkertijd mogen opstellen.
Afsluitend nog een paar losse opvallende punten:

• PEC Zwolle heeft in hun wedstrijden 53% van het balbezit. Op de top 3 en AZ na is dit het hoogste percentage in de competitie. Wel komen meer dan de helft van hun schoten van buiten de zestien. Het lijkt er op dat ze het balbezit niet weten om te zetten in echte kansen.
• Teams uit de subtop (behalve AZ) scoren allemaal veel beter in thuiswedstrijden dan uitwedstrijden. Voor de bovenkant van het linkerrijtje (Heerenveen tot en met Emmen) geldt het tegenovergestelde.
• NAC hoort op basis van thuiswedstrijden in het linker rijtje. Net als De Graafschap hebben ze uit echter maar 2 punten gehaald.

Slot

Op basis van de eerste seizoenshelft mogen AZ en PEC Zwolle hopen op een stijging, terwijl VVV iets boven haar stand lijkt te leven.
De Graafschap en NAC zitten echt in de problemen, en niet alleen omdat ze in de normale stand ook op plaatsen 17 en 18 staan.
FC Groningen is bezig met het versterken van de selectie, dus voor de staartteams is het te hopen dat er of een kwaliteitsinjectie komt (eventueel van spelers die terugkeren van blessures) of dat Emmen en Excelsior ineenstorten.

---

Noot: Data in dit artikel is van Opta en verzameld via WhoScored.com.