Expected Points, wat is het en hoe berekenen we het?

Al enkele seizoenen hebben wij een ranglijst op onze site staan die gesorteerd is naar het aantal Expected Points (xPoints). 

Dit is een stand die laat zien waar we een team terug zouden mogen verwachten op de ranglijst op basis van xG van elk team per wedstrijd.

Om nog preciezer te zijn: de xG per kans en het aantal punten dat we op basis van die kansen mogen verwachten. Hoe we xG berekenen en hoe je het zelf kan doen, hebben we al eens behandeld.

In dit artikel zullen we ons over de berekening van xG dus niet verder uitwijden, maar ons richten op de toepassing ervan om de xPoints van een team te berekenen.

Dit doen we aan de hand van enkele (reken)voorbeelden. We zullen beginnen met de kans op winst van een team in een bepaalde wedstrijd.

De xG voor Groningen is 1,9 tegenover 1,4 van Twente. Groningen heet dus een xG van bijna 36% meer. Toch schatten wij de kans dat Groningen deze wedstrijd had gewonnen bijna 87% groter dan dat Twente deze wedstrijd wint.

Hoe is dat mogelijk?

In het geval van een wedstrijd vertelt het totale aantal xG maar een deel van het verhaal. In de praktijk zijn enkele grote kansen (hoger xG) namelijk waardevoller dan veel kleine kansen (lage xG).

Neem bijvoorbeeld team A dat één kans van 0,5 xG heeft in een wedstrijd. Dat team heeft vanzelfsprekend 50% kans om een doelpunt te maken die wedstrijd.

Team B dat vijf kansen van elk 0,1 xG heeft, heeft nog niet eens 41% kans op minstens één doelpunt. P(minstens 1 goal) = 1-P(kans op 0 doelpunten) = 1-0,9⁵ ≈ 1- 0,59 ≈ 41%.

FC Groningen – FC Twente

Als we naar bovengenoemde wedstrijd kijken zien we dat Groningen, behalve meer kansen en meer xG, grotere kansen had.

De kansen in de wedstrijd zien er als volgt uit:

Twente had drie grote kansen, maar daarnaast kwam geen kans boven de 0,1 xG uit. Groningen had twee nog grotere kansen (0,45 & 0,43) en vier kansen van 0,1 xG. 

Winkansen berekenen

Om de kans dat een team deze wedstrijd wint te berekenen, simuleren we 10.000 keer de wedstrijd met alle schoten.

We laten de computer voor elk schot een getal trekken tussen 0 en 1. Is het getal kleiner of gelijk aan de xG, tellen we het schot als doelpunt.

Een hoger xG heeft dus een hogere kans dat het getrokken getal eronder zit en dus meer kans op een doelpunt.

Aan de hand van het aantal doelpunten bepaal je net als in een echte wedstrijd de winnaar.

Na 10.000 simulaties krijgen we de volgende resultaten:

We zien dus dat Groningen in 4.904 van de 10.000 gevallen wint, oftewel 49,04%.

xPoints

De stap van de simulaties naar het aantal xPoints is klein. We tellen gewoon het totaal behaalde punten van een team bij elkaar op en delen dit door het aantal keer dat we de wedstrijd hebben gesimuleerd.

In dit geval behaalde Groningen 49,04% * 3 punten + 24,72% * 1 punt = 1.72 punten deze wedstrijd. Dit getal gebruiken we dan ook in onze ranglijst.

Dit is ons model, wat afwijkt van het model dat Opta/VI hanteert.

Zij delen alleen drie, een of nul verwachte punten toe aan teams na een wedstrijd, waar wij meer van de grote van de kansen uitgaan.

Iets dat naar ons idee een nog eerlijker beeld schept van de prestaties van een team over een geheel seizoen.

Groningen krijgt dus volgens ons in deze wedstrijd te weinig, maar over het algemeen teveel.

Zij staan nu op 31 punten, terwijl wij er maar 23 verwachtten. Dit kan komen door verschillende factoren zoals geluk en afronden van Groningen of de tegenstanders.

Dit is echter lastig vol te houden, iets wat we nu ook bij Heerenveen zien.

Kanttekening

Omdat xPoints volledig op xG is gebaseerd, worden alleen schoten meegenomen. Alle mogelijkheden die niet uitmonden in een schot, worden zo buiten beschouwing gelaten. 

Daarnaast heeft de stand ook invloed op het gedrag van een team. Een team dat een voorsprong heeft, is minder geneigd te schieten en zal dus minder zijn winkans verhogen en zelfs verlagen als het wel schoten tegen krijgt. 

Wedstrijden die al vroeg beslist zijn, hebben dit nog meer. Een team dat snel twee of drie keer scoort uit minder dan 1 xG in totaal en vervolgens niet veel meer kansen creëert, zal een lagere winkans krijgen dan dat er uit het spelbeeld blijkt als de tegenstander nog wel schoten heeft, maar niet of nauwelijks weet te scoren.

Desalniettemin blijkt het expected points model op de lange termijn relatief goed te zijn in het bepalen van het échte niveau van een team.

Wees dus niet verrast als Ajax ‘makkelijk’ kampioen wordt, ADO degradeert, FC Utrecht & FC Emmen de tweede seizoenshelft een stuk meer punten pakken dan in de eerste seizoenshelft en Vitesse & FC Groningen juist wat minder!