Jeugdopleiding PSV: van Bouma naar Depay

“Het rendement van de opleiding moet aanzienlijk omhoog. Ik ben er van overtuigd dat dit mogelijk is.” Bij de aanstelling van Philip Cocu, sloeg PSV een nieuwe weg in. De focus moest op de jeugdopleiding gaan liggen. Echter, het feit dat Cocu een plan opstelde ter verbetering van de jeugdopleiding, geeft te kennen dat PSV zijn opleidingsinstituut voorheen niet optimaal benutte. Haalde PSV enig resultaat uit het opleidingsinstituut of had het die tot de transformatie beter af kunnen schaffen?
PSV speelt sinds 1926 in de hoogste voetbaldivisie in Nederland. Sindsdien heeft de club vele prijzen gewonnen. Die prijzen won PSV vooral dankzij spelers van buitenaf. Zelfs PSV-legende Willy van der Kuijlen, die een standbeeld naast het stadion heeft, kwam pas op latere leeftijd naar Eindhoven. Tot zijn achttiende speelde de all-time topscorer bij het Helmondse HVV. Ook Ruud Gullit, Romário, Ronaldo en Ruud van Nistelrooy behoren tot de parels die PSV heeft aangetrokken. Kortom: PSV zocht altijd naar spelers die al verder ontwikkeld zijn. Maar in het hedendaagse voetbal is dat niet meer mogelijk. Het gat tussen de rijke clubs en de rest is enorm, waardoor kleinere clubs zich niet meer kunnen meten met financiële giganten. Het alternatief voor het kopen van topspelers, is het opleiden van talenten.
Een jeugdopleiding kan op verschillende manieren rendabel zijn voor een club; voornamelijk door het opleiden van professionele voetballers en het verkopen van jeugdspelers. Volgens een rapport van ECA (2012) is het belangrijkste doel van een jeugdopleiding het opleiden van spelers voor professioneel voetbal. Ajax behoort op dit onderdeel tot de pioniers in Europa. Het CIES meldt dat er 77 professionele voetballers actief in de 31 top-divisies binnen Europa, die hun jeugdopleiding in Amsterdam hebben genoten. Op het gebied van spelers verkopen is het Engelse Southampton een voorbeeldclub. In de afgelopen vijf seizoenen hebben de Saints voor 90 miljoen euro aan jeugdspelers verkocht. In dezelfde periode bedroegen de kosten voor van de jeugdopleiding omgerekend 16 miljoen euro. De huidige club van Ronald Koeman heeft een enorme winst gemaakt op haar jeugdopleiding.

De dataset

Het rendement van de jeugdopleiding van PSV wordt op verschillende manieren gemeten. Er wordt gekeken naar punten waar PSV voordeel haalt uit haar opleidingsinstituut, maar ook naar vlakken waar PSV juist een ‘verlies’ heeft gemaakt. De dataset in dit onderzoek bestaat uit 760 voetballers die tussen februari 1996 en februari 2015 in de jeugdopleiding van PSV hebben gespeeld en bevat elke speler in het archief van psvjeugd.nl (met uitzondering van spelers die gehuurd waren door PSV). Wedstrijd statistieken, marktwaardes en transfersommen zijn verzameld tot 1 februari 2015 en zijn gebaseerd op gegevens van psvweb.nl en transfermarkt.de.

Het rendement van PSV’s jeugdopleiding

In het geval van de jeugdopleiding van PSV is het niet mogelijk om op de precieze opbrengst per speler te meten, want de waarde van een spelers op het veld is niet in geld uit te drukken. Om een beeld te krijgen van het rendement van jeugdopleiding kijken we naar verschillende onderdelen. Allereerst maken we een kosten-batenanalyse. Vervolgens worden de wedstrijden van jeugdspelers in het eerste elftal van PSV onder de loep genomen. Het derde onderdeel bestaat uit een analyse van het hoogste team waar de jeugdspelers van PSV hebben gespeeld en als laatste evalueren we de huidige jeugdopleiding van PSV.

Kosten en transfersommen

Onder de kosten rekenen we de totale kosten van de jeugdopleiding en de transferkosten die PSV heeft gemaakt voor jeugdspelers. De omzet van PSV’s jeugdopleiding meten we als de som van de transferopbrengsten van jeugdspelers. De vergoedingen op uitleenbeurten en clausules in contracten worden buiten beschouwing gelaten omdat er hiervan geen betrouwbare en accurate data is.
De jaarlijkse kosten van de jeugdopleiding van PSV zijn ongeveer vier miljoen euro. Omdat er verder weinig bekend is over de bedragen die PSV spendeert aan de jeugdopleiding, gebruiken wij deze vier miljoen euro als uitgangspunt om de overige kosten te berekenen in de periode 1996-2015. De jaarlijkse kosten bepalen we aan de hand van een contante-waardeberekening. Volgens onze berekeningen bedroegen de totale kosten van PSV’s jeugdopleiding 64.394.113,25 euro; bijna 65 miljoen euro. Daarnaast kochten de Eindhovenaren jeugdspelers van andere voetbalclubs voor een bedrag van totaal 1,34 miljoen euro. Van alle aankopen was Rubén Bentancourt de duurste. In 2011 betaalde PSV zes ton aan de Uruguayaanse club Danubio voor de diensten van de middenvelder.
In de periode 1996 – 2015 verkocht PSV 21 jeugdexponenten, terwijl er in totaal 568 spelers de club verlieten. Tot 2003 verdiende PSV zelfs helemaal geen geld aan de jeugdopleiding. De eerste speler die verkocht werd was de Belgische doelman Yves Makabu-Ma-Kalambay, die naar Chelsea verkaste. Het hoogste bedrag wat PSV ontving voor een jeugdspeler was 4,7 miljoen euro. Die parel van de opleiding die voor dat bedrag in 2005 naar Aston Villa verhuisde, was Wilfred Bouma. In totaal verdiende PSV tot aan het afgelopen seizoen 21.285.000 euro aan transfers van eigen jeugd. Dit bedrag had echter hoger uit kunnen vallen als PSV bijvoorbeeld Klaas-Jan Huntelaar wat langer had behouden. Huntelaar werd voor minder dan een miljoen euro verkocht aan sc Heereenveen, maar na een goede periode in Friesland maakte de spits verschillende miljoenentransfers. Zo betaalde Real Madrid 27 miljoen euro voor de Oranje-international.
De totale kosten van PSV’s jeugdopleiding bedroegen 65,7 miljoen euro in de periode 1996-2015, wat gelijk staat aan ongeveer 3,5 miljoen euro per jaar. Aan omzet harkte PSV slechts 21,3 miljoen euro binnen in de vorm van transfersommen, dat is 1,1 miljoen euro per jaar. De kosten van de jeugdopleiding zijn dus veel groter dan de opbrengsten. In totaal werd er een verlies geleden van 44,4 miljoen euro in twintig jaar. In deze berekening is de transfer van Memphis Depay buiten beschouwing gelaten, omdat deze op 1 juli 2015 wordt voltooid. De geschatte transfersom van 27,5 miljoen euro (exclusief bonussen) maakt een hoop goed voor de huidige landskampioen. Depay’s transfersom staat gelijk aan zeven seizoenen jeugdopleiding en is hoger dan de totale opbrengsten van de jeugdopleiding tussen 1996 en 2015.

Wedstrijden voor PSV

Iedere voetballer bij PSV heeft als droom het eerste team halen, maar voor weinig jongens komt deze droom ook uit. Sinds 1996 speelden slechts 56 jeugdspelers een wedstrijd in PSV 1.

In totaal speelde 7,36 procent van de jeugdspelers in het eerste van PSV. Van degenen die inmiddels ook zijn vertrokken bij de club is dit 7,57 procent. Het selecte groepje van 56 voetballers met een cap voor PSV heeft in totaal 2156 wedstrijden in het eerste gespeeld. Wilfred Bouma nam hiervan een groot deel voor zijn rekening. De stopper speelde in totaal 356 wedstrijden voor PSV; zestien procent van het totaal. Bouma werd, net als dertien andere eerste elftal spelers uit de eigen jeugd, verkocht. In totaal werden de jeugdspelers die in PSV 1 speelden, verkocht voor 20,5 miljoen euro. De jeugdspelers die het eerste nooit haalden, brachten slechts 700 duizend euro op.

Precies 69 procent van de spelers in PSV’s jeugdopleiding is Nederlands. Dat zijn 525 spelers van de in totaal 760 jeugdspelers. Van deze Nederlanders komt 7,05 procent tot een debuut in de hoofdmacht. Van hun Belgische, Europese en niet-Europese equivalenten haalt respectievelijk 3,57 procent, 15,22 procent en 20 procent het eerste team van PSV. Dat het percentage van de buitenlanders (op België na) zo hoog is, is logisch. Enkel de beste talenten van buiten de landgrenzen worden benaderd door PSV, omdat de toegangsdrempel hoger is voor deze talenten. Wel opvallend: relatief gezien debuteert slechts een klein deel van de Belgen in het eerste team van PSV. Je mag toch aannemen dat Belgen eenvoudig in te passen zijn binnen de jeugdopleiding van PSV. Zij spreken dezelfde taal als Nederlandse voetballers en de afstand van Eindhoven naar België is klein. Toch ervaren zij klaarblijkelijk meer moeilijkheden in hun ontwikkeling.

Hoogste team

Talenten in de jeugdopleidingen van PSV hebben vrijwel altijd als doel om professioneel voetballer te worden, maar voor spelertjes in de jeugdopleiding van het grote PSV blijft dit voor het meerendeel een droom. Slechts 31 procent van de spelers uit de PSV academie speelt uiteindelijk professioneel voetbal. Het landelijk gemiddelde ligt op 22 procent. Van de 529 spelers die nog nooit betaald voetbal hebben gespeeld zijn er 157 nog actief bij PSV. Van de 760 jeugdspelers van PSV hebben negen spelers hun debuut gemaakt voor een betere club dan PSV. Om te bepalen welke clubs beter zijn dan PSV hebben gebruikt gemaakt van een historische ranking van de UEFA in de periode 1995-2014. Aangezien onze dataset bestaat uit spelers die tussen 1996 en 2015 in PSV’s jeugdopleiding speelden, lijkt dit beste oplossing. Op die lijst wordt PSV als achttiende geplaatst.

De opvallendste naam in dit lijstje is Klaas-Jan Huntelaar. Huntelaar verliet PSV op jonge leeftijd en ontwikkelde zich bij andere clubs tot een topspits. The Hunter speelde slechts één wedstrijd voor PSV, voordat hij werd verkocht aan Heerenveen voor minder dan een miljoen euro. Wat volgde waren transfers voor vele miljoenen euro’s naar Ajax, Real Madrid en AC Milan. Op Huntelaar na heeft PSV een goede inschatting gemaakt van jeugdtalenten. Geen van de talenten die uiteindelijk bij een betere club hebben gespeeld, hebben daar veel wedstrijden gespeeld zonder van waarde te zijn voor PSV. Riechedly Bazoer lijkt de nieuwe Huntelaar te worden, omdat hij zich in een razend tempo ontwikkelt in Amsterdam. PSV treft hier echter geen blaam. De Eindhovenaren wilden de middenvelder behouden, maar Bazoer koos ervoor om zijn carrière bij Ajax voort te zetten.

Internationals

Voor veel spelers is opgeroepen worden voor het nationale elftal een eer, want dit is een indicatie dat zij goed presteren. Ook zorgt internationale ervaring er over het algemeen voor dat de waarde van een voetballer toeneemt. De PSV academie presteert goed wanneer een jeugdspeler een international wordt voor zijn land. Bij PSV zijn vijftien jeugdspelers international geworden.

Ook in deze tabel is Huntelaar de opvallendste naam. De spits uit Bronckhorst speelde de meeste interlands van alle jeugdspelers van PSV, maar wist slechts één keer in het eerste elftal van PSV te spelen voordat hij werd verkocht. Over het algemeen heeft PSV het niet slecht gedaan wat betreft het opleiden van internationals. De spelers met meer dan tien interlands (op Huntelaar na) hebben hun interlanddebuut gemaakt, terwijl zij voor PSV speelden. Degenen die slechts sporadisch zijn opgeroepen om hun land te vertegenwoordigen, zijn allen op leeftijd en zullen weinig caps meer toevoegen aan hun conto.

Potentiële opbrengst

In totaal spelen er nog 192 jeugdspelers van PSV bij PSV. Deze voetballers vertegenwoordigen een totale waarde van ongeveer 31 miljoen euro. Als we aannemen dat deze spelers gemiddeld 4,75 jaar bij PSV blijven – want dat is hoe lang de huidige lichting 192 jeugdspelers bij PSV verblijft – dan brengt elke speler 33.909 euro op. Op basis van de huidige uitgaven aan de jeugdopleiding, zijn de jaarlijkse kosten voor een jeugdspeler 20.833 euro. Dit zou betekenen dat PSV in de toekomst winst kan maken op de jeugdopleiding op basis van de voorgaande veronderstellingen.
Nu Depay is verkocht deze zomer, rinkelt de kassa weer bij PSV. Depay is een van de grootste talenten in het voetbal en vertrekt naar Manchester United voor minstens 27,5 miljoen euro. Hiermee brengt hij meer geld in het laatje dan de hele jeugdopleiding van PSV heeft gedaan in de periode 1996-2015. Ook wordt bijna volledige potentiële opbrengst van de jeugdopleiding gerealiseerd. Depay werd voorafgaand aan zijn transfer gewaardeerd door transfermarkt.de op vijftien miljoen euro, maar PSV verdient veel meer dan dat bedrag aan de jonge buitenspeler. Depay is de eerste stap van PSV richting een winstgevende jeugdopleiding.

Conclusie

Er zijn verschillende manieren waarop een opleidingsinstituut van voetballers rendabel kan zijn voor een club. PSV’s opbrengst aan de jeugdopleiding kan gemeten worden aan de hand van kosten versus transferssommen, wedstrijden in het betaald voetbal en internationale ervaring. In totaal verkocht PSV 21 jeugdvoetballers voor zo’n 21 miljoen euro, terwijl de kosten in totaal 65 miljoen euro bedroegen in de periode 1996-2015. PSV maakte in die periode een verlies van meer dan 44 miljoen euro op de jeugdopleiding. De aanstaande recordtransfer van Memphis Depay maakt zeven jaar aan jeugdopleidingkosten goed.
Daarnaast heeft 7,36 procent van de jeugdspelers hun debuut gemaakt in het eerste elftal van PSV. Als we hierin onderscheid maken in nationaliteit dan ontwikkelen de Belgische jeugdspelers zich ondermaats. Op de Belgische markt is er voor PSV nog winst te boeken. Op het gebied van talentherkenning heeft PSV niet slecht gepresteerd. Over het algemeen waren er weinig jeugdspelers bij PSV die zich bij andere clubs hebben ontwikkeld tot een wereldspeler. Huntelaar is de enige uitzondering en daarin is PSV veel geld misgelopen. De Oranje international heeft zich buiten PSV ontwikkeld tot een topspits en is meerdere malen getransfereerd voor miljoenen euro’s. Hoewel het natuurlijk niet zeker is dat hij zichzelf in dezelfde mate had ontwikkeld, mocht de spits bij PSV zijn gebleven.
Als we in acht nemen dat PSV zich blijft focussen op jeugdopleiding en dat de potentiële opbrengsten de kosten overtreffen, ziet de toekomst van PSV’s jeugdopleiding er rooskleurig uit. Met (de transfer van) Depay heeft PSV de eerste stap gezet naar een rendabele jeugdopleiding.
Dit artikel is een samenvatting van Richard’s bachelor thesis aan Tilburg University, geschreven onder toezicht van dr. M.A. van Tuijl.