Is lucky Ajax wel zo lucky?

Misschien wel één van de mooiste zaken in de voetballerij, zijn de voetbalmythes: zo zouden keepers over het algemeen ‘rare snuiters’ zijn, terwijl het Duitse voetbalelftal over het algemeen de grootste eenheid van alle landen schijnt te hebben. Helaas zijn deze twee mythes niet te bewijzen met statistieken, maar dat geldt lang niet voor alle verhalen die rondgaan in de voetballerij. Zo werd eerder bewezen dat niet de Duitsers, maar de Nederlanders meester zijn in de late overwinningen. Ook in Nederland heerst er een soortgelijke mythe, met Ajax in de rol van de Duitsers.

Geschiedenis

In 1969/1970 speelden Ajax en het toenmalige AZ’67 tegen elkaar voor de KNVB Beker. De Alkmaarders wonnen het duel met 2-1 en Ajax, dat later dat seizoen de landstitel voor zich zou opeisen, leek uitgeschakeld. Leek, want als ‘Lucky Loser’ plaatsten de Amsterdammers zich alsnog voor de kwartfinale van het toernooi. Deze werd gewonnen, evenals de halve finale, waardoor in de finale PSV de tegenstander was. Ook deze werd geklopt, met 2-0, waardoor Ajax nog altijd de enige club in Nederland is die ooit de beker won terwijl het eigenlijk uitgeschakeld was.
Na afloop van dit duel was de term ‘Lucky Ajax’ een feit, een term die na meerdere ‘gelukkige’ incidenten werd overgenomen door rivaliserende supportersgroepen. De term werd gebruikt wanneer Ajax een duel ‘met geluk’ wist te winnen, zoals een onterechte strafschop of, in de meeste gevallen, een belangrijk doelpunt in de laatste minuten van een wedstrijd.

“Ajax werd uitgeschakeld in de KNVB beker maar mocht als ‘lucky loser’ toch door. Uiteindelijk wonnen ze de beker…

Enkele jaren later was het wéér raak, tijdens de bekerfinale FC Utrecht – Ajax van 2001/02: bij een 2-1 tussenstand in de 90+2e minuut, leek de zege de Utrechters niet meer te kunnen ontgaan. Nog één aanval moest overleefd worden en Igor Glusevic, maker van beide Utrechtste goals, zou een levende legende voor de club worden. De Braziliaan Wamberto beslist echter anders door de 2-2 op het bord (zie de goal van Wamberto vanaf 1:40) te schieten. Iedereen in het stadion ziet dat het buitenspel is, op twee man na: scheidsrechter Temmink en zijn assistent-scheidsrechter. De Utrechters zijn gebroken en in de verlenging beslist Zlatan Ibrahimovic het treffen met een eenvoudige schuiver.
Veel mensen spraken schande van het incident en de term ‘Lucky Ajax’ was sindsdien niet meer weg te denken uit de Nederlandse voetballerij. Zelfs nu nog, na een late zege van Ajax, spreken mensen over ‘Lucky Ajax’. Maar is dat cijfermatig gezien terecht? Is Ajax de laatste vijf seizoenen nog steeds ‘lucky’?

Doeltreffendheid na de 80e minuut

In de 170 duels die Ajax speelde, wist de club in totaal 423 doelpunten te maken. Van deze 423 goals vielen er 68 ná de 80e minuut (dus 81, 82, ..), waarvan er dertien belangrijk waren en 55 onbelangrijk. Met een belangrijk doelpunt wordt bedoeld: een goal die er voor zorgt dat de club op voorsprong komt, dan wel op een gelijkspel komt. Een 1-0 of een 3-3 is dus belangrijk, maar een 2-0 of een 1-4 niet.
Wat belangrijk is om te vermelden, is dat de doelpunten zijn bekeken op het moment van scoren. Wanneer een speler de 0-3 maakt in een duel dat uiteindelijk in 2-3 eindigt, blijkt het doelpunt uiteindelijk doorslaggevend te zijn. Op het moment van scoren, en dus van bepalen van belangrijkheid, is hij dat níét.

Zoals in grafiek 1 te zien is, wisten Ajax en PSV de laatste seizoenen de meeste goals na de 80e minuut te maken: 68 maar liefst. Feyenoord wist er 43 te scoren, terwijl FC Twente er 54 in de laatste minuten maakte. Echter, wanneer we een indeling maken op de ‘belangrijkheid’ van een doelpunt, zien we dat de term ‘Lucky Ajax’ niet bepaald van toepassing is…

Als we gaan kijken naar welke doelpunten uiteindelijk écht belangrijk zijn gebleken, zien we iets opvallends: waar Ajax nog de mééste last-minutegoals wist te maken, maakt de club de minste belangrijke doelpunten na de 80e minuut: zelfs Feyenoord, dat maar 43 goals in de laatste tien minuten wist te maken, scoort meer belangrijke doelpunten (veertien) dan Ajax. FC Twente is hierin koploper: bijna de helft (25 van de 54) van de Twentse goals is op dat moment belangrijk. Ajax maakt dus erg veel doelpunten in de laatste minuten, maar deze doelpunten zijn voor het grootste deel toch ‘onbelangrijk’ te noemen.

Van de vier grootste clubs in Nederland, weet Ajax ook procentueel gezien de minste belangrijke goals na de 80e minuut te maken: 3,07%. Geen enkele club maakte procentueel gezien minder belangrijke doelpunten dan Ajax. FC Twente heeft het minste recht van spreken als het aankomt op ‘Lucky Ajax’: 7,31% van de Tukkerse doelpunten mogen als ‘lucky’ (hoewel je kan discussiëren of een late goal ook een kwaliteit kan zijn: conditie/doorzettingsvermogen) beschouwd worden. PSV (4,49%) en Feyenoord (4,42%) houden elkaar procentueel gezien nagenoeg in evenwicht.

Conclusie

Lucky Ajax? Lucky Twente! Van de vier grootste clubs in Nederland, is er geen enkele die meer belangrijke doelpunten maakt dan de Enschedeërs (25; 7,31%). Ajax is juist de club die de minste belangrijke doelpunten maakt, zowel absoluut (dertien) als relatief (3,07%) gezien. Mocht Ajax in de toekomst dus nog een keer een duel in de laatste minuut winnen, is het raadzaam voor de concurrentie om op zijn woorden te letten: jouw club beslist namelijk meer duels op het einde en heeft dus meer recht om ‘lucky’ genoemd te worden dan de hoofdstedelingen.