Noussair Mazraoui was er niet bij in de Klassieker. Vast niet de enige reden voor het teleurstellende spelbeeld, maar het speelde wel mee. De positie van back wordt steeds belangrijker in het topvoetbal. Manchester City’s João Cancelo gooit hoge ogen in dezelfde invertedback-rol die Mazraoui vervult voor Ajax. Wat maakt deze spelers zo belangrijk voor de omgekeerde kerstboom opstelling van hun clubs?
Backs als sterspelers
De ontwikkeling van de back als nieuwe supersterren in het voetbal is al een tijdje veelbesproken onder tactiekfreaks, maar is sinds kort ook op de radar van de gemiddelde voetbalkijker te vinden. Terugdenkend aan de voetbalzomer ging het in EK-talkshows ineens net zo vaak over Leonardo Spinazzola en Denzel Dumfries als over Cristiano Ronaldo en Kylian Mbappé.
Ook in het clubvoetbal is er geen gebrek aan sterren op de backpositie, maar de allerbeste back van de wereld is op dit moment misschien wel João Cancelo van Manchester City. Zowel in aanvallend als verdedigend opzicht is Cancelo een van de belangrijkste spelers voor Pep Guardiola; hij is zelfs de enige speler in het team van de kampioen van Engeland die elke wedstrijd waarvoor hij beschikbaar was in de basis stond.
Ook in het Nederlandse voetbal zijn backs steeds belangrijker geworden. Na twee lastige seizoenen door blessures is Noussair Mazraoui dit jaar nog beter voor het Ajax van Erik ten Hag dan in het topseizoen 2018/19 waarin de halve finale van de Champions League werd bereikt. Dit komt mede door het feit dat Ten Hag dit seizoen een vergelijkbare, aanvallende formatie toepast als Guardiola.
2-3-5, de omgekeerde kerstboom van Manchester City
De meest gebruikte opstelling van Manchester City tot nu toe in 2021/22 is als volgt:
In de beginfase van de opbouw gaat de bal zelden naar de backs, zodat de tegenstander geen druk kan ontwikkelen aan de zijkant. City bouwt heel sterk op door het centrum, gebruikmakende van het inzicht van Aymeric Laporte en Rúben Dias en de balvastheid van Rodri, Ilkay Gündogan, Bernardo Silva (en Kevin de Bruyne nu hij fit is).
Hierdoor kunnen Cancelo en Kyle Walker langzaam naar binnen trekken, waardoor ze uitkomen aan weerszijden van Rodri, vóór centrale verdedigers Laporte en Dias.
Vervolgens schuiven Gündogan en Bernardo Silva met de bal aan de voet of na een combinatie op naar voren, waarna de rest van het team volgt en een hoge lijn vormt op de helft van de tegenstander. Dat ziet er als volgt uit op papier en in de wedstrijd van Manchester City tegen Brentford.
De hoge en brede opstelling van aanvallers rekt compacte tegenstanders uit, waardoor verdedigers grotere ruimtes moeten verdedigen. Het daardoor gevormde gat tussen de buitenspelers en de spitsen wordt opgevuld door de opstomende Gündogan en Bernardo Silva, waardoor City in een 2-3-5 formatie aanvalt: de omgekeerde kerstboom.
João Cancelo, de beste inverted back van de wereld
Waarom is juist João Cancelo de beste inverted back van de wereld in de omgekeerde kerstboom? Zowel aanvallend als verdedigend is zijn bijdrage voor Manchester City gigantisch. Dit komt naar voren in zijn statistieken.
Cancelo is uiterst geschikt voor de rol als inverted back aan de linker- en de rechter kant van de verdediging van City. Vanuit deze rol kan hij zowel voorzetten achter de verdediging leggen, als schieten van afstand wanneer de bal op hem teruggelegd wordt. Daarbij beheerst hij de belangrijkste rol van een inverted back in aanvallend opzicht: de onderlappende loopactie.
Een onderlappende loopactie verloopt zoals hierboven aangegeven, waarbij balbewegingen worden aangegeven met stippellijnen en loopacties worden aangegeven met doorgetrokken lijnen.
De buitenspeler heeft de bal en de halfspace aanvaller laat zich iets terugzakken om aanspeelbaar te zijn. Dit is echter slechts een secundaire optie; die loopactie is eigenlijk bedoeld om ruimte te vormen tussen de back en de centrale verdediger van de tegenstander. Cancelo duikt in dat gat en maakt van zijn momentum gebruik om de achterlijn te halen.
In de wedstrijd van Manchester City tegen Newcastle gaf Cancelo na een onderlappende loopactie een atletische assist op Dias, die in figuur 4 te zien is..
De combinatie van diepe voorzetten, afstandsschoten en onderlap loopbewegingen maakt dat Cancelo als inverted back een enorm offensief wapen is voor Manchester City. Zijn statistieken tonen dit ook aan.
| Cancelo 2021/22 | xA | A | xG | G |
| Per 90 minuten | 0,15 | 0,21 | 0,10 | 0,05 |
| Totaal | 2,9 | 4 | 2 | 1 |
Cancelo bevindt zich in de 97% percentiel in xG+xA voor een verdediger in de top vijf Europese competities met 0,33xG+xA per volle wedstrijd in het afgelopen jaar. Dit seizoen is dat gemiddelde iets lager met tot nu toe 0,26 verwachte doelpunt bijdrage per wedstrijd.
Een goal of een assist elke vier wedstrijden dus, een gemiddelde wat hij meer dan succesvol aanhoudt dit seizoen met drie goals en zeven assists in 24 wedstrijden in de Premier League en Champions League.
| Cancelo 2021/22 | Progressieve passes | Progressieve Carries | Intercepties | Tackles in final third van het veld |
| Cancelo totaal | 146 | 198 | 44 | 10 |
| Cancelo rank in top 10 | 2de | 1ste | 5de | 1ste onder backs |
Daar voegt hij de beste progressieve pass en progressieve carry – het dragen van de bal zonder dribbel voor vijf meter of meer – statistieken van de Premier League aan toe.
Ook verdedigend is hij een van de beste, door zijn geschiktheid voor de omgekeerde kerstboom. De hoge lijn van een 2-3-5 maakt dat de tegenstander een countermogelijkheid heeft elke keer als de bal verloren wordt. Een lange bal spelen is echter lastig, omdat Laporte en Dias allebei uitstekend zijn in de duels en sterk in de lucht zijn.
Daarom zoeken tegenstanders vaak een verticale opbouw over de grond. Dan komen ze alleen Cancelo tegen, die door zijn fenomenale inzicht naast al zijn aanvallende kwaliteiten ook in intercepties de vijfde beste speler van de Premier League is. Ook tackelt hij het vaakst onder backs in het aanvallende deel van het veld, wat maakt dat hij een meester is in het voortijdig beëindigen van tegenaanvallen.
Zijn aanvallende kwaliteiten maken Cancelo een van de beste aanvallende backs van de wereld en tegelijkertijd is hij uitstekend in het smoren van tegenaanvallen door middel van intercepties. Dit maakt hem dit seizoen zo enorm imponerend en zeker de beste inverted back van de wereld.
2-3-2-3, de omgekeerde kerstboom van Ajax
Ook bij Ajax wordt de omgekeerde kerstboom toegepast, alhoewel het iets minder strikt is dan bij City. De opbouw verloopt op een vergelijkbare manier als bij Manchester City. Ryan Gravenberch laat zich iets zakken en Edson Alvarez kan zich zowel aanbieden op het middenveld als terugzakken tussen of naast de centrale verdedigers. De progressieve passing van Daley Blind wordt gebruikt om de bal naar voren te verplaatsen.
Als de omsingeling eenmaal bereikt wordt, hangen Gravenberch en Steven Berghuis of Davy Klaassen afwisselend iets verder achter de drie aanvallers of trekken ze naar de buitenkant. Álvarez betrekt zich minder bij het aanvalsspel dan Rodri en zakt iets verder terug om gebruik te maken van zijn kwaliteiten als stofzuiger.
De structuur van Ajax is daardoor iets minder rigide en ingeslepen dan die van Manchester City in een 2-3-5. In plaats daarvan wordt een formatie aangehouden die ook gezien kan worden als een 2-3-2-3, maar de omgekeerde kerstboom is nog steeds waarneembaar en uiterst effectief.
Mazraoui, sterkhouder van Ajax
Het grote voordeel van Ten Hags meer fluïde kerstboom is dat het vormen van Cruyffiaanse driehoeken en één-twee combinaties makkelijker is dan in Guardiola’s strakke formatie. Mazraoui beheerst die korte combinaties als geen andere back in de Eredivisie. Dit gebruikt hij om zijn onderlappende bewegingen in te zetten.
Als de bal tijdens een omsingeling bij Antony uitkomt, kan hij zelf voor de actie gaan of de combinatie zoeken met Berghuis of Klaassen. Bij de eerste deze twee opties vervult Mazraoui een opvangende rol. Bij optie drie vertolkt hij echter weer de hoofdrol: de onderlap.
In de bovenstaande figuur dribbelt Mazraoui met de bal aan zijn voet het middenveld in. Antony staat hoog en breed. Klaassen en Gravenberch leiden net als op papier de verdediging af door de ruimte achter spits Sébastien Haller te vullen. Daardoor kan Mazraoui de één-twee aan gaan met Antony terwijl hij zelf een onderlappende loopbeweging inzet.
Mazraoui dribbelt vanuit rand strafschopgebied vervolgens naar buiten en vindt met een hakje de naar binnen trekkende Antony, die met een schot in de verre hoek de 1-0 aantekent.
Mazraoui gebruikt zijn onderlappende loopbewegingen ook geregeld om tot een schot te komen. Zijn goal uit zo’n schot tegen Benfica in het succesjaar 2018/19 staat bij menig fan vast nog op het netvlies, maar dit seizoen zorgt Mazraoui op die manier voor meer gevaar dan ooit.
| Mazraoui 2021/22 | xA | A | xG | G |
| Per 90 minuten | 0,19 | 0,15 | 0,23 | 0,30 |
| Totaal | 2,53 | 2 | 3,11 | 4 |
Mede hierdoor zijn de statistieken van Mazraoui in de Eredivisie gigantisch voor een back: 0.42 directe verwachte doelpunt bijdragen per negentig minuten dit seizoen.
Mazraoui presteert tot nu toe zelfs boven deze al torenhoge verwachte cijfers met 0.45 goals en assists per wedstrijd voor een totaal van zes goals en assists.
Daar voegde hij nog een assist in de Champions League aan toe, wat na 458 minuten een stuk lager is dan in de Eredivisie.
| Mazraoui 2021/22 | Succesvolle Tackles per 90 minuten | Intercepties per 90 minuten |
| Eredivisie | 2,1 | 0,9 |
| Champions League | 3,2 | 0,4 |
Die ietwat lagere statistiek maakt hij in defensief opzicht goed. Tegen de betere tegenstanders in de Champions League is het te verwachten dat Mazraoui minder de kans ziet om te onderlappen. Dit maakt hij grotendeels goed met gemiddeld 1.1 tackle meer per volle wedstrijd in de Champions League. Alhoewel hier 0.5 minder intercepties tegenover staan is dat dus 0.6 meer verdedigende acties per wedstrijd in de Champions League dan in de Eredivisie.
Mazraoui weet er gemiddeld in de Champions League dus meer tegenaanvallen uit te halen dan in de Eredivisie. Natuurlijk zijn er naar waarschijnlijkheid überhaupt meer tegenaanvallen tegen betere tegenstanders, maar Mazraoui vangt dit verschil dus deels op. Dit betekent dat Mazraoui er voor kan zorgen dat ten Hag’s Ajax juist in wedstrijden tegen betere tegenstanders de omgekeerde kerstboom kan blijven aanhouden.
| 2021/22 | Succesvolle Tackles per 90 minuten | Intercepties per 90 minuten |
| Mazraoui gemiddeld | 2,4 | 0,7 |
| Cancelo gemiddeld | 2 | 2,1 |
Natuurlijk is Mazraoui niet van het niveau Cancelo, iets wat zijn onderliggende bevestigen. Hij voltooit 3,1 verdedigende acties per volle wedstrijd tegenover de 4,1 van Cancelo. Een vrij groot gat wat hij verder zal moeten dichten om zich tot de beste inverted backs van de wereld te scharen. Ook moeten zijn statistieken met een korreltje zout genomen worden op internationale schaal door het mindere niveau van de Eredivisie als competitie.
Dit neemt echter niet weg dat Mazraoui voor de Eredivisie van topniveau is. Zijn tactische en statistische belang zijn inmiddels duidelijk, wat zich kan vertalen in een voelbaar gemis op het veld nu hij door een blessure eruit ligt.
Dit alles maakt Mazraoui op dit moment tot de beste inverted back van de Eredivisie. Wellicht kan hij zijn niveau nog opschroeven en de Europese top bereiken, maar ten Hag zou het vast een prachtig kerstcadeau vinden als hij bijtekent bij Ajax, want Mazraoui is simpelweg onmisbaar dit seizoen in de kerstboom van Ajax.
Nog geen reacties
Geef je mening Cancel