Waarom Timo Werner het antwoord is op het Klose-vraagstuk

Timo Werner zal een van de weinige Duitse internationals zijn die kan zeggen dat hij een eigen haat-nummer heeft. Sinds de schwalbe in de competitiewedstrijd tegen Schalke 04 wordt de spits altijd op negatieve wijze onthaald door fans van de tegenstander. Veel wijst erop dat de haat richting Werner gaat omslaan in liefde. Hij vult namelijk de leemte op die Duitsland het EK 2016 gekost heeft. Na een jarenlange fase van probeersels in de punt van de aanval blijkt een spits van de meest impopulaire Duitse club het antwoord op het Klose-vraagstuk: Timo Werner.

Red Bull-haat en schwalbe als keerzijde van succes

Waar Miroslav Klose in zijn beginjaren als twintiger dagelijks moest bijklussen als timmerman, is Timo Werner op zijn 22ste al bezig aan zijn vijfde seizoen als profvoetballer. In het seizoen 2012/2013 wordt Werner als zeventienjarige met 24 doelpunten in 23 wedstrijden de topscorer van de A-junioren Bundesliga en eindigt hij met VfB Stuttgart nipt achter kampioen Bayern München.
Werner wordt overgeheveld naar de eerste selectie van de club uit zijn geboorteplaats en is met 17 jaar, vier maanden en 25 dagen de jongste debutant ooit in de clubgeschiedenis van VfB Stuttgart.
Werner dwingt een definitieve doorbraak af in het Bundesliga-seizoen van 2015, wanneer zijn rol in het derde seizoen bij Stuttgart verandert van een rol als multifunctionele aanvaller naar een rol als vaste spits.
Uiteindelijk zijn zes doelpunten en vier assists onvoldoende om een directe degradatie naar de 2. Bundesliga te voorkomen. Onopgemerkt gebleven is hij zeker niet, want zijn prestaties en potentieel worden dusdanig hoog inschat door RB Leipzig dat hij voor zo’n 10 miljoen de duurste aanwinst van de net naar de Bundesliga gepromoveerde club wordt.
Werner maakt 21 doelpunten in zijn debuutseizoen voor Leipzig, waardoor hij alleen Pierre-Emerick Aubameyang, Robert Lewandowski en Anthony Modeste voor zich moet duiden als topscorers van de Bundesliga.
Niet iedereen in de Duitse voetbalcultuur is echter even blij met de opmars van Werner. Allereerst speelt hij bij RB Leizpig, een club zonder historische traditie, met veel Red Bull geld en met het omzeilen van de zogenaamde 50+1 regel gekenmerkt wordt als de meest gehate club van Duitsland.
Daarnaast heeft Werner zich onpopulair gemaakt met een schwalbe in een competitiewedstrijd tegen Schalke 04, waarmee hij een penalty kreeg en vervolgens zelf benutte.
Werner zelf vond dat er te hysterisch werd gedaan over de gebeurtenis. “Ik kan het niet meer terugdraaien, ik heb meerdere malen toegegeven dat ik een fout heb gemaakt”, zei Werner tegenover Sport Bild. Dat supporters van de tegenstander hem iets doen, nee. “Tijdens de wedstrijd negeer ik alles en doet het me niks. Ik doe alles eraan om een wedstrijd te winnen.”

Het WK winnen zonder spits

Jarenlang is Miroslav Klose dé spits van het Duitse elftal in navolging van de vele klassieke spitsen die Duitsland heeft gehad. Hij scoort op 6 juni 2014 zijn 69e doelpunt voor Duitsland, waarmee hij topscorer aller tijden wordt van het Duitse nationale elftal.
Ook maakt hij in de met 1-7 gewonnen halve finale tegen Brazilië zijn zestiende doelpunt op een WK, waarmee hij de Duitser is met de meeste doelpunten op een WK. Klose heeft aangegeven na het WK te zullen gaan stoppen, waardoor Joachim Löw op zoek moet naar een nieuwe invulling van de spitspositie.
Tijdens het WK in Brazilië blijkt dat Klose geen enkele wedstrijd meer volmaakt en zelfs een aantal wedstrijden zijn basisplaats verliest aan Thomas Müller, een van origine rechtsbuiten annex aanvallende middenvelder. Daarmee borduurt Löw voort op een Europese trend van de valse nummer negen. Op deze manier is de punt van de aanval niet bezet door één dezelfde speler, maar wordt de ruimte gebruikt voor opduikende (aanvallende) middenvelders en aanvallers. Iets waar Duitsland, in tegenstelling tot de spitspositie, wél genoeg kwaliteit heeft lopen.
Wanneer Klose in de kwartfinale zijn basisplaats terug verovert gaat Müller spelen als rechtsbuiten. In de selectie is op dat moment naast Klose geen enkele klassieke spits om de afzwaaiende international te vervangen. Als reactie hierop brengt Löw buitenspeler André Schürrle tweemaal in het veld voor Klose om te fungeren als spits.
In de finale is het echter aanvallende middenvelder Mario Götze die het veld in komt voor Klose. De rest is geschiedenis. Götze bezorgt Duitsland het wereldkampioenschap met het winnende doelpunt en bewerkstelligt het platgaan van het laatste heilige huisje in de Duitse voetbalrevolutie.

Mislukte experimenten

Götze was echter allesbehalve succesvol na het WK. Hij mag achttien wedstrijden in de basis beginnen als centrumspits en weet slechts vier doelpunten te maken. Iets waar je als (centrale) aanvaller uiteindelijk toch op wordt afgerekend.
Tijdens het EK van 2016 raakt Götze na twee poulewedstrijden zonder doelpunten zijn basisplaats kwijt aan Mario Gómez. Löw schuift zijn experiment met de valse spits (even) aan de kant en stelt met Gómez een ‘echte’ spits op. Gómez is een targetman die in het laatste gedeelte van het veld bediend moet worden met voorzetten.
Hij scoort in zijn eerste basisplaats op het EK tegen Noord-Ierland. Ook in de achtste finale tegen Slowakije scoort Gómez. In de kwartfinale tegen Italië speelt Gómez wederom, ditmaal samen samen Thomas Müller in een 3-5-2 systeem: een formatie die Duitsland vaak gebruikt sinds 2014.
Gómez was allesbehalve onomstreden. In de halve finale wordt hij geslachtofferd voor Müller en grijpt Löw terug op zijn experiment met een valse spits. Na het EK in 2016 speelt Gómez nog maar één keer in de punt van de aanval. Götze krijgt nog vier keer de kans zonder te scoren. Thomas Müller blijft in één oefenwedstrijd ook droog staan.

Antwoord op het Klose-vraagstuk

Tijden veranderen als blijkt dat Löw steeds vaker teruggrijpt op een klassieke centrumspits. Sandro Wagner krijgt vaak de kans, Lars Stindl debuteert voor Duitsland en Mario Gómez mag zich (opnieuw) bewijzen.
Götze is inmiddels uit beeld geraakt en Müller speelt ‘gewoon’ weer aan de flank als rechtsbuiten, ironisch genoeg als valse rechtsbuiten.
Op 22 maart 2017 mag Timo Werner zijn debuut maken voor het Duitse elftal, in een oefenwedstrijd tegen Engeland. Hij moet na 77 minuten spelen geblesseerd naar de kant en een dag later blijkt dat Werner een spierscheuring heeft opgelopen.
Werner herstelt snel en kan meespelen in het restant van de Bundesliga. De spits maakt opnieuw indruk en scoort zeven keer in acht wedstrijden.
Löw roept Werner op voor de Confederations Cup, het toernooi dat Duitsland speelt omdat het in 2014 het WK heeft gewonnen. Het toernooi kan de boeken in als de officiële doorbraak van Werner bij Duitsland. Met drie doelpunten in drie wedstrijden is de spits uiterst belangrijk voor het Duitse elftal, dat het toernooi uiteindelijk winnend afsluit én eindelijk weer een scorende spits heeft.
Sinds zijn basisplaats op de Confederations Cup mistte Werner alleen nog twee wedstrijden door een blessure en moest hij het in de oefenwedstrijd tegen Brazilië doen met een invalbeurt. Tot dusver scoorde Werner in tien basisplaatsen voor Duitsland acht doelpunten.
Cijfermatig is het enigszins opvallend dat Mario Gómez (VfB Stuttgart) de voorkeur geniet boven Sandro Wagner (Bayern München) in de selectie van Duitsland. Na het debuut van Werner eind maart 2017 speelde Gómez nog maar twee wedstrijden in de basis. Daarentegen scoorde concurrent Wagner vijf keer in vijf basisplaatsen voor Die Mannschaft.
De 29-jarige Nils Petersen (SC Freiburg) is de andere spits die Löw heeft opgeroepen. Petersen moet zijn debuut voor Duitsland zelfs nog maken. Gómez en Petersen lijken op het aanstaande WK de aangewezen pinchhitters te zijn.
Alles wijst erop dat Löw voor Werner kiest als eerste spits op het WK, iets wat hij zelf heeft afgedwongen door zijn goede prestaties bij de nationale ploeg.

Boven de grootste voetbal-valkuil

Timo Werner is een van de beste centrumspitsen ter wereld als het aankomt op het het bewustzijn van zijn omgeving en het herkennen van de ruimtes en mogelijkheden. Deze eigenschap combineert hij vervolgens met zijn bovengemiddelde snelheid waardoor hij centrale verdedigers 90 minuten lang uitput met zijn dynamiek en (diepte)loopacties. Opmerkelijk: Timo Werner is op de 100 meter met een toptijd van 11,1 seconden slechts een fractie langzamer dan Dafne Schippers.

Timo Werner is op de 100 meter met een toptijd van 11,1 seconden slechts een fractie langzamer dan Dafne Schippers.

Werner heeft een sterk gevoel voor de ruimte en is enorm snel. Aan deze twee kenmerken voegt Werner zijn grootste kwaliteit toe: scoren. Iets waar het bij Duitse spitsen absoluut aan ontbrak in de afgelopen jaren. Werner is koelbloedig voor het doel en bovengemiddeld goed in afmaken. Dat bleek voornamelijk in zijn eerste seizoen bij RB Leipzig, toen Werner 21 doelpunten maakte uit 11.3 Expected Goals, volgens de data van WyScout.
Werner had bij zijn laatste 30 doelpunten in de Bundesliga (exclusief strafschoppen) gemiddeld zo’n 2,1 balcontact nodig om te scoren. Het meest typerend: van alle 34 competitiedoelpunten die Werner maakte voor Leipzig werden er 18 gescoord in de omschakeling van verdedigen naar aanvallen, 9 vanuit een standaardsituatie en 7 uit een ‘normale aanval’ met georganiseerde verdediging bij de tegenstander.
Met zijn snelheid en agressieve manier van druk zetten is de gegenpressing-filosofie van Die Roten Bullen Werner op het lijf geschreven, maar kan hij bij Duitsland ook op die manier van waarde zijn?
Waar Timo Werner bij RB Leizpig voornamelijk opereert als linkercentrumspits in een 4-2-2-2 systeem, speelt hij bij Duitsland als enige centrumspits. Dit heeft logische gevolgen voor zijn diepteloopacties. Je ziet dat hij veelal vertrekt vanuit de linkerhalfspace of linkerflank, omdat het centrum van een tegenstander in een gemiddelde wedstrijd van het Duitse nationale team redelijk gesloten zal zijn.
Uit de laatste basisplaats van Werner in het oefenduel met Spanje blijkt dat hij het naar-links uitwijken ook toepast bij het Duitse elftal. De meeste balcontacten heeft Werner in de linkerhalfspace en aan de linkerflank. Op deze manier probeert Werner zich te ontlasten van het drukke centrum en gevaarlijk te worden door vanaf links zijn (loop)acties richting het centrum in te zetten.
Het meest gevaarlijk is Werner in de omschakeling van verdedigen naar aanvallen, wanneer er veel ruimte vrijkomt. Toch heeft hij bewezen bij Duitsland ook met minder ruimte goed te kunnen functioneren. Van de acht doelpunten die Werner maakte voor het Duitse nationale elftal waren er meer vanuit een aanval met een georganiseerde defensie bij de tegenstander (5) dan vanuit de omschakeling (3).
Hoewel Gómez per wedstrijd veel meer luchtduels aangaat, valt op dat Werner voor een 1.80 meter-lange spits een bovengemiddeld goede kopper is. Van zijn laatste acht doelpunten voor Duitsland scoorde Werner twee keer met het hoofd. Met hoge voorzetten, maar ook in standaardsituaties weet hij ondanks zijn lengte regelmatig gevaarlijk te worden met het hoofd.
Werner staart zich niet dood op de bal en wacht rustig op het moment dat iedere wedstrijd zal komen. Hierdoor staat hij boven misschien wel de grootste valkuil die het voetbal kent: het alleen focussen op wat er met de bal gebeurt. Als Werner de ruimte ziet, zijn diepteloopactie kan inzetten en de pass komt, kan hij vaak juichend terug.

Succesvol WK = transfer?

De schwalbe en het spelen voor een club van Red Bull mogen hem wat betreft voetbal-liefhebbend Duitsland hinderen, de sportieve toekomst voor Werner ziet er rooskleurig uit.
Hij heeft qua leeftijd (22), qua snelheid én qua scorend vermogen een duidelijke voorsprong op zijn concurrenten Mario Gómez (32) en Nils Petersen (29) in de komende jaren. Een basisplaats op het WK komt eraan, waarin Timo Werner zich voor het Duitse volk onsterfelijk kan maken en een transfer kan verdienen naar de absolute top van het Europese voetbal.
Transfers die plaatsvinden op basis van prestaties tijdens het WK vallen qua prijs gemiddeld hoger uit dan transfers die niet (voor het grootste deel) gebaseerd zijn op prestaties van een toernooi.
Tijdens grootse toernooien als het WK worden prestaties namelijk hevig overgewaardeerd met het gevolg dat voor spelers een (te) hoge prijs betaald in verhouding tot de marktwaarde.
Een slimme club zal een mogelijke transfer van Werner niet laten af hangen van een toernooi, al zou een goed WK de belangstelling, waarover Werner zich volgens de geruchten geen zorgen hoeft te maken, alleen maar vergroten.
Jupp Heynckes zei eind vorig jaar dat Bayern München Werner had moeten halen, wat niet geheel onverwacht in de lijn der verwachtingen van het transferbeleid van Bayern zou liggen. Werner wordt voornamelijk in verband gebracht met Liverpool. Werner kan mogelijk met Jürgen Klopp samenwerken in Liverpool, waar net als in Leipzig wordt uitgegaan van het principe gegenpressing. Het klopt als een zwerende vinger.