Deze trainer zou de Rinus Michels Award moeten winnen

De Rinus Michels Award is een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt aan onder andere de coach van het jaar van het Nederlands profvoetbal. De kandidaten, genomineerd door de KNVB, CBV en VVON, zijn dit seizoen Frank de Boer, Phillip Cocu, Ron Jans, Erik ten Hag en John Stegeman. Uiteindelijk zullen de collega-trainers de uiteindelijke winnaar kiezen. Maar laten we er eens op een objectieve manier naar kijken. Welke trainer zou dit seizoen het meest recht hebben op deze prijs?

Prijzen

De afgelopen tien seizoenen is de Rinus Michels Award zeven keer naar een trainer gegaan die een tastbare prijs pakte. De overige winnaars draaiden een boven verwachting goed seizoen.
De meest recente editie waarin de trainer geen prijs pakte was Ronald Koeman. Hij eindigde met zijn Feyenoord op een knappe tweede plek. Acht seizoenen geleden legde Fred Rutten de basis voor de vele succesvolle jaren die FC Twente nog zou meemaken, met destijds een knappe tweede plek in de Eredivisie. Louis van Gaal beleefde in het seizoen 2006/2007 een onwerkelijk seizoen. De ploeg stond eerste in de Eredivisie en met nog één duel te gaan, uit bij Excelsior verspeelde de ploeg totaal onnodig de landstitel. Het behaalde daarnaast de finale van de KNVB-beker en werd pas in de kwartfinale uitgeschakeld in de Europa League.

De prijs die uiteraard vernoemd is naar een van de (zo niet de beste) trainer die Nederland ooit gekend heeft, Rinus Michels, gaat dus het vaakst naar een trainer die een prijs pakte of maximaal als derde eindigde in de Eredivisie. Maar zijn dat ook echt de beste trainers van het seizoen geweest? Natuurlijk is iedere landstitel een ongelofelijke prestatie en is het logisch dat dit veel aandacht krijgt. Maar is een vijfde plek met Heracles niet veel knapper dan een landstitel van pak ‘m beet Ajax of PSV? Of wat te denken van NEC, dat als promovendus nog volop in de race is voor de play-offs voor Europees voetbal.
Waarom wordt een Ron Jans wel genomineerd en een Ernst Faber niet? Waarom Frank de Boer vorig seizoen niet en nu wel? Waarom Fred Rutten vorig seizoen wel en Van Bronckhorst dit seizoen niet? Kortom, genoeg vragen die je jezelf kan stellen. Is er geen manier om verder te kijken dan alleen de prestaties van een trainer?
Die is er zeker. Samen met @SanderFMC hebben we gekeken naar een manier om een trainer zo objectief mogelijk te beoordelen. Dit hebben we gedaan door te kijken naar de prestaties van Eredivisieclubs dit seizoen op basis van een statistisch model dat kijkt naar de doelcijfers, de schotcijfers en de passing van een ploeg. Deze drie componenten leveren allen een bijdrage aan het voorspellend vermogen van het model en daarmee is het een betere graadmeter voor de ‘werkelijke’ kwaliteit van een ploeg dan de ranglijst alleen. De kwaliteit van een ploeg volgens het model wordt uitgedrukt in het aantal punten per wedstrijd dat de desbetreffende op de lange termijn verwacht wordt te halen.
In onderstaande tabel staan de modeluitkomsten van de huidige Eredivisieclubs in dit en vorig seizoen.

Het zal weinigen verbazen dat PSV en Ajax als beste ploegen uit de bus komen. Het is echter veel te gemakkelijk om hieruit te concluderen dat Phillip Cocu en Frank de Boer dan ook de beste trainers van de Eredivisie zijn. PSV en Ajax hebben immers veruit het meeste geld te besteden van alle Eredivisieclubs, waardoor ze betere spelers kunnen aantrekken. Het valt simpelweg te verwachten dat deze ploegen er bovenuit steken. Daarom kijken we ook naar de begrotingen van de clubs als graadmeter voor de kwaliteit van het spelersmateriaal. Voor iedere club berekenen we het aantal punten per wedstrijd dat verwacht wordt op basis van de begroting. Dit trekken we af van het verwachte aantal punten per wedstrijd volgens het model. Op deze manier geven we alle trainers die het hele seizoen bij een club actief zijn geweest een rating.

Volgens onze methode zouden Ernest Faber en John van den Brom de nominatie meer verdiend hebben dan Phillip Cocu en Frank de Boer. Laatstgenoemden hebben weliswaar uitstekend gepresteerd met hun clubs, maar niet erg veel beter dan je op basis van de financiële middelen van de clubs had mogen verwachten. Erik ten Hag presteert met FC Utrecht relatief gezien het beste: met een budget dat amper boven de middenmoot uitsteekt presteert de club dit seizoen als een stabiele subtopper.
Wellicht is het alsnog iets te gemakkelijk om over- en onderprestatie ten opzichte van de begroting volledig op het bordje van de trainer te leggen. Zo is het mogelijk om door slimme scouting spelers aan te trekken die ondergewaardeerd worden door de markt, zodat je voor weinig geld toch goede spelers kunt halen. Bij FC Utrecht lijkt echter wel degelijk de hand van de trainer aan de basis te liggen van het succes. Zoals uit de eerste tabel blijkt doet de club het beduidend beter dan vorig seizoen, toen Ten Hag nog niet de trainer was. Ook de speelwijze van de Domstedelingen valt op. Geen enkele Eredivisieclub passt zo vaak door het centrum als FC Utrecht. Met deze speelwijze weten ze veel grote kansen recht voor de goal te creëren. Het is dan ook geen toeval dat maar liefst 13,5% van de schoten van FC Utrecht in de goal belandden: na Ajax en PSV het hoogste percentage van de Eredivisie.

De ‘winnaar’

Volgens onze methode is er dan ook geen twijfel over mogelijk: Erik ten Hag verdient het om verkozen te worden tot beste trainer van de Eredivisie. Naast het feit dat hij met FC Utrecht de bekerfinale behaalde, laat hij de club veel beter presteren dan verwacht op basis van vorig seizoen en de begroting en drukt bovendien zijn stempel op de club met een unieke speelwijze. Dit brengt FC Utrecht een succesvol seizoen dat ze misschien nog wel naar Europees voetbal leidt.
Dit artikel is tot stand gekomen door een samenwerking tussen Sander Timmerman en Remon Hendriksen. De gebruikte data in dit artikel is afkomstig van Opta.