Vijf seizoenen Ajax: van armoedzaaier naar financiële reus

In het seizoen van het begin van de fluwelen revolutie en de aanstelling van succestrainer Frank de Boer, werd ook financieel gezien de goede weg ingeslagen. Ajax werd weer winstgevend en nu, vier seizoenen later, is het door S&P Capital IQ uitgeroepen tot gezondste club van Europa. Een ongekende prestatie, omdat in 2010 de alarmbellen nog rinkelden. De Amsterdammers verkeerden in financieel zwaar weer. Wat is er gebeurd de afgelopen seizoenen en wat gaat er nu gebeuren met de opbrengsten?
Over afgelopen vijf seizoenen kent Ajax een indrukwekkende groei. De omzet van vorig seizoen is anderhalve keer zo groot als de omzet van 2009/2010; van €69 miljoen in 2009/2010 naar zo’n €104 miljoen in 2013/2014.

De belangrijkste reden voor deze sterke groei in omzet is deelname aan de UEFA Champions League. Sinds het seizoen 2010/2011 neem Ajax structureel deel aan het miljoenenbal. Door deelname aan het Europese hoofdtoernooi komen jaarlijks enkele tientallen miljoenen euro’s extra. Ter indicatie: in het seizoen 2010/2011 was de omzet gerelateerd aan de Champions League €24,1 miljoen. Een slordige €24 miljoen die het seizoen daarvoor gemist werd.
Naast een de stijging in omzet zagen de Amsterdammers ook een stijging in de bedrijfskosten. Voornamelijk een stijging in overige bedrijfskosten is hier debet aan. Bij overige bedrijfskosten moet worden gedacht aan onder andere overige personeelskosten, premies naar zakenwaarnemers en belangen in Ajax Cape Town. Een van de grootste kostenposten zoals directe loonkosten en afschrijvingen op vergoedingssommen zijn respectievelijk gestagneerd en afgenomen.
De afschrijvingen op vergoedingssommen zijn de afschrijvingen op de aankoopwaarde van een speler. Voorbeeld: Een speler wordt gekocht voor €10 miljoen en wordt vastgelegd voor vijf jaar. Als gevolg wordt er, de komende vijf jaar, elk jaar €2 miljoen afgeschreven. Dus de kosten voor deze speler zijn €2 miljoen per jaar.
Nu zijn de afschrijvingen op vergoedingssommen afgenomen en dat wil zeggen dat de kosten aan transfers ook zijn afgenomen. Zo zijn dure aankopen zoals Cvitanich en Sulejmani de deur uitgewerkt. Ajax is niet meer salaris gaan betalen in deze vijf jaar en hanteert een andere transferpolitiek dan voorheen. Sinds de fluwelen revolutie wordt de hand op de knip gehouden.
Naast vier schalen op rij, heeft Ajax ook al vier jaar op rij winst (voor belastingen) geboekt. De laatste keer dat er rode cijfers geschreven werden, was in het seizoen 2009/2010; er werd een verlies van ruim €26 miljoen gemaakt. De enorme groei in inkomsten en winst in de vier seizoenen die volgden, compenseerde voor het verlies in 2009/2010.

Door de winstgevendheid van Ajax is het eigen vermogen in de laatste vijf jaar toegenomen. Waar in de eerste twee seizoenen van deze analyse de recordkampioen meer schuld had dan eigen vermogen, is dat inmiddels niet meer het geval. Op het einde van het seizoen 2013/2014 bestond Ajax’ totale vermogen voor 67% uit eigen vermogen.
Om een paar voorbeelden te noemen, het beursgenoteerde Manchester United bestond op 30 juni 2014 voor 41,02% uit eigen vermogen, en bij mede-titelkandidaat PSV Eindhoven was dit 45,63%. Met 67% komen de Amsterdammers in de buurt van de financiële gigant FC Bayern München, dat op eind 2013/2014 68,87% aan eigen vermogen had. Het eigen vermogen van Ajax bedroeg aan het einde van afgelopen seizoen €88 miljoen, terwijl dit in 2009/2010 €39 miljoen was.

“Met 67% komt Ajax in de buurt van de financiële gigant FC Bayern München, dat op eind 2013/2014 68,87% aan eigen vermogen had.”

De schulden kunnen nu ruimschoots gedekt worden door eigen geld, ook omdat het vreemd vermogen is gedaald sinds 2009/2010. Met name de langlopende schuld is afgenomen; van zo’n €13 miljoen in 2009/2010 naar een ruime €3 miljoen in 2013/2014. De kortlopende schuld is gedaald met €3 miljoen en bedraagt €40 miljoen in 2013/2014. Dit bedrag bestaat voor bijna de helft (€19.7 miljoen) uit tegenprestaties. Bijvoorbeeld: seizoenkaarthouders betalen in het seizoen 2013/2014 hun seizoenskaart voor het seizoen 2014/2015. Ajax ontvangt het bedrag in 2013/2014 en noteert dit als schuld, omdat seizoenskaarthouders nog de wedstrijden moet ‘ontvangen’. De transactie is pas voltooid als alle thuiswedstrijden van 2014/2015 gespeeld zijn. Hierdoor bedraagt de ‘werkelijke’ kortlopende schuld –bedragen die daadwerkelijk terugbetaald moeten worden binnen een jaar- een slordige €20 miljoen.

Wanneer we het eigen vermogen en vreemd vermogen optellen, geeft dit ons het totaal vermogen van Ajax. In 2009/2010 bedroeg het totaal vermogen zo’n €96miljoen en in 2013/2014 was dit €132 miljoen. Door alle winst en het zuinige bestedingspatroon is de portemonnee van Ajax goed gevuld de laatste jaren.
Aan de andere kant van de balans is dit voornamelijk terug te zien onder het kopje liquide middelen.

De liquide middelen van een voetbalclub is het geld in de kas. Dit wordt veelal gebruikt om op korte termijn afbetalingen te doen. Over het seizoen 2009/2010 bedroeg dit slechts €8 miljoen. In hetzelfde seizoen had Ajax een kortlopende schuld van bijna €44 miljoen. Veel te weinig om in geval van nood schuldeisers terug te betalen. Inmiddels heeft het bestuur dit weten op te krikken tot €60 miljoen, dat is een stijging van €52 miljoen.
Wanneer de liquide middelen met de vooruit ontvangen gelden van €19,7 miljoen verminderd worden, blijft er nog zo’n €40 miljoen over aan liquide middelen. Met hele goede wil kunnen de Amsterdammers zelfs handje contantje alle (kortlopende) schuld afbetalen om vervolgens nog geld over te houden. Ajax heeft inmiddels dus een aanzienlijke buffer opgebouwd om bijvoorbeeld een seizoen zonder Champions League-inkomsten probleemloos door te komen.

De roep om versterkingen en sportieve doelen

Op 30 juni 2014 had de Nederlandse recordkampioen €60miljoen aan liquide middelen. Dat is geld stilstaat op de bank. Toen twee maanden later Blind werd verkocht aan Manchester United, schopte de directie tegen het zere been van veel supporters, omdat vervolgens het vele geld van Ajax niet werd benut. In plaats van een topaankoop kwamen de Amsterdammers niet verder dan een flirt met Eto’o en Zimling, die werd gehaald op huurbasis. Overmars liet zich niet leiden door opportunistische kreten en hield de gekozen strategie aan; de lange termijn.
Een greep uit het jaarverslag vertelt ons het volgende:

Alles bij Ajax staat in het teken van voetbal. Wij willen wedstrijden en prijzen winnen, met attractief en aanvallend voetbal. Maar ook met zoveel mogelijk zelf opgeleide spelers in de A-selectie en in volle stadions. Het is het streven van Ajax om het beste jonge eerste elftal van Europa te zijn en de toonaangevende en meest innovatieve jeugdopleiding te hebben. Opleiden is en blijft ons belangrijkste speerpunt en doorstroming van onze jeugdspelers naar het eerste elftal is essentieel. Onze investeringen richten zich daarom met name op verdere verbetering van de opleiding. Wij willen niet alleen de grootste talenten aantrekken, maar ook trainers en specialisten die excelleren in het ontwikkelen van jeugdspelers. De sportieve doelstellingen zijn landskampioen worden en overwinteren in de UEFA Champions League of UEFA Europa League.

De directeur voetbalzaken bevestigde deze door gedachte halverwege september te laten weten ‘[te hopen] de vaste kern wat langer te binden en de jeugd nog beter te laten zien dat het verstandig is om te blijven.’ Nadien hebben uit het eerste team Cillessen, El Ghazi, Sigthórsson en Zivkovic hun contract verlengd. Ook gaat Ajax sportpark De Toekomst verhuizen. Op de nieuwe locatie komt een complex met meer trainers en extra faciliteiten.
Sportief gezien is Ajax constant sinds de aanstelling van Frank de Boer in 2010. De Amsterdamse club is al vier seizoenen op rij kampioen geworden met 73, 76, 76, en 71 punten. In vergelijking met vorig jaar heeft Ajax tot nu toe over dezelfde affiches vier punten meer gehaald. Dit seizoen gaat Ajax als nummer twee de winterstop in met een achterstand van vier punten op koploper PSV en daarmee is het landskampioenschap nog in zicht.
Hoewel de doelstellingen in nationaal verband elk jaar gehaald worden, blijven echte Europese successen uit. Overwinteren in de Champions League is voor de negende keer op rij niet gelukt. Ook dit jaar komt Ajax na de kerst uit in de Europa League, waar een achtste finale de beste prestatie is over de laatste vijf seizoen. Door middel van investeringen in de jeugd probeert Ajax de successen van de afgelopen jaren uit te bouwen naar een hoge notering in Europa League of overwintering in de UEFA Champions League.