De vleugelverdediger is, zeker in het amateurvoetbal, vaak het ondergeschoven kindje. Aan de zijkant van het veld is de directe dreiging op een doelpunt het laagst. Op die positie kan wel een speler staan die soms een foutje maakt, zo gaat de gedachte. Aanvallend is de back ook zeker niet de belangrijkste man. Tot nu.
Het jaar 2021 zien velen als de doorbraak van vleugelverdedigers. De formaties van de tactische meesterbreinen van deze wereld maken van de links- en rechtsbacks spelmakers. Trent-Alexander Arnold is de meest dreigende speler van de Premier League, volgens de maatstaf expected threat. In de EK-Finale wordt het winnende doelpunt gemaakt door twee backs: Kieran Trippier de aangever en Luke Shaw de afmaker.. Het moet niet gekker worden.
Is de transitie van vleugelverdediger naar spelmaker iets wat in de gehele voetbalwereld plaatsvindt? Of is het iets voor de hipster teams, die tactisch voorlopen op de rest?
Expected threat
De expected threat (xT) is een opkomende statistiek. Simpel omschreven kijkt het hoeveel dreiging er uitgaat van een bepaalde speler. Zo meet de statistiek onder andere de locatie op het veld waarvan een bepaalde speler een pass verstuurt, en zo dreiging veroorzaakt. Het is een goede manier om de invloed te meten van de spelers die normaal gesproken niet direct betrokken zijn bij doelpunten. Ideaal voor vleugelverdedigers.
Zoals gezegd is de koning van de xT in de Premier League een vleugelverdediger: Trent-Alexander Arnold. In de Eredivisie is dit niet anders, daar staat passkoning Daley Blind soeverein op de eerste plek. Hij sticht het meeste gevaar van alle spelers in de Eredivisie.
Expected Threat Eredivisie seizoen 2021/2022
| Speler | Expected Threat |
| Daley Blind | 6,31 |
| Dusan Tadic | 4,53 |
| Orkun Kökcü | 3,66 |
| Joey Veerman | 3,06 |
| Jesper Karlsson | 3,05 |
| Noussair Mazraoui | 2,79 |
| Yukinari Sugawara | 2,58 |
| Steven Berghuis | 2,57 |
| Lisandro Martínez | 2,56 |
| Ibrahim Sangaré | 2,54 |
In de top 10 meest dreigende spelers van de Eredivisie zijn ook vleugelverdedigers Noussair Mazraoui en Yukinari Sugawara terug te vinden. In de top 25 staan maar liefst negen vleugelverdedigers. Dat geeft aan dat de vleugelverdedigers in het hedendaagse voetbal aanvalsspel betrokken worden.
Dat valt te verklaren doordat kwalitatief mindere teams centraal steeds compacter gaan spelen. Dan ligt er meer ruimte op de vleugel. Precies de plek waar een vleugelverdediger in het moderne voetbal gevaar moet gaan stichten.
Om te onderzoeken of de vleugelverdediger tegenwoordig ook meer aanvallend rendement heeft, kijken we naar de statistieken van de afgelopen jaren.
Doelpunten en assists
De afgelopen vijf jaar zijn vleugelverdedigers meer gaan aangeven en scoren, met name in de laatste twee seizoenen. Het huidige seizoen lijkt de eerdere seizoenen te gaan overtreffen, maar dat is nog even afwachten. De data komt van de grootste vijf competities in Europa.
De stijging is nog niet constant genoeg om de conclusie te trekken dat de vleugelverdedigers echt belangrijker zijn geworden in het hedendaagse voetbal. Om te onderzoeken of het inderdaad geen constante stijging is, zetten we de cijfers van de vleugelverdedigers af tegen de totale cijfers van alle verdedigers.
Bij die cijfers vallen een aantal interessante dingen op. Zo is een relatieve stijging te zien vanaf seizoen 2018/2019 in zowel het maken van doelpunten als het geven van assists.
Het percentage assists van de vleugelverdedigers afgezet tegen de totale aantal assists van alle verdedigers, laat in de laatste drie seizoenen een lichte stijging zien. In het seizoen 2018/2019 waren 68% van alle assists van verdedigers afkomstig van vleugelverdedigers. In de seizoenen erop lag het percentage hoger: 75% en 81%.
Ook scoren de vleugelverdedigers relatief meer ten opzichte van de totale cijfers. Hieruit kunnen we concluderen dat seizoen 2020/2021 een minder productief seizoen was voor verdedigers in het algemeen, maar dat vleugelverdedigers juist wel relatief bij meer doelpunten betrokken waren.
Het lijkt een trend, maar dat is nog onzeker. Zeker omdat het in de drie voorgaande seizoen redelijk afwisselend was. De toekomst zal uitwijzen of het percentage verder zal toenemen en of vleugelverdedigers relatief meer assists gaan geven. Een tactische analyse van de veranderende rol van de vleugelverdediger kan alvast een kijkje geven in de toekomst.
Spelmaker
Dat de vleugelverdedigers de lijstaanvoerder zijn op het gebied van expected threat is eigenlijk helemaal geen verrassing. De vleugelverdediger wordt namelijk steeds vaker ingezet als spelmaker.
De taak van de vleugelverdediger was vroeger om het spel zo breed mogelijk te houden, en voor de overlap te zorgen. Hiermee creëren ze ruimte voor de buitenspeler, die daardoor meer ruimte heeft voor zijn creatieve bedenkingen.
Figuur 5: Overlap vleugelverdediger
Tegenwoordig doet de vleugelverdediger niet alleen een overlap, maar ook een zogenoemde onderlap. De vleugelverdediger trekt naar binnen om zo de combinatie aan te gaan met de spitsen en als lopende man vrij te komen. De back komt eigenlijk terecht op de halve tien positie.
Figuur 5 en 6: Onderlap van de vleugelverdediger
De vleugelverdediger komt terecht op een positie waar hij met een creatieve oplossing moet komen. Dit hangt ook samen met het verdwijnen van de traditionele nummer 10 in het topvoetbal. Zo kon Liverpool na de verkoop van Coutinho met inverted wingbacks gaan spelen. Zo speelt Manchester City ook in een omgekeerde kerstboomopstelling.
Vlucht van de vleugelverdediger
Op basis van de data kun je voorzichtig vaststellen dat de vleugelverdediger steeds belangrijker wordt in het professionele topvoetbal. Het is logisch te verklaren dat de cijfers van de vleugelverdedigers nog niet de pan uit reizen.
Zoals omschreven spelen veel teams steeds defensiever en daarom moeten de aanvallende teams efficiënter met de ruimte omgaan. Dit doen ze door de vleugelverdediger in te zetten als gevaarlijke spelmaker.
Aan de ene kant zul je daardoor in de data een toename zien van doelpuntbijdrages van de moderne inverted vleugelverdedigers, maar aan de andere kant zie je ook de invloed van de vleugelverdedigers die spelen bij de defensieve teams. Deze spelers komen juist minder vaak gevaarlijk voor het doel. Dat vlakt elkaar redelijk uit.
De voorzichtige stijging in de data, in combinatie met de tactische analyse van de nieuwe rol van de vleugelverdediger, laat zien dat de vleugelverdediger daadwerkelijk belangrijker wordt in de hedendaagse opvatting van het voetbal.
Kortom, de rol van de vleugelverdediger is aan het ontwikkelen in het voetbal. De teams die over het algemeen de bovenliggende partij zijn, zijn druk bezig met de ontwikkeling van de vleugelverdediger naar de spelmaker. Enkele voorbeelden: Trent-Alexander Arnold, Reece James, João Cancelo en in de Eredivisie Noussair Mazraoui. De back is daarmee niet altijd meer de slechtste speler op het veld en als spelmaker juist eerder een voorbeeld voor vele jonge (amateur) voetballers.
Een Gouden Bal in de handen van een vleugelverdediger lijkt in de toekomst een realistisch scenario. Iets wat vijf jaar geleden niet voor te stellen was.
Nog geen reacties
Geef je mening Cancel